Nd\u00ebrkaq, thekson Behrami se n\u00eb t\u00eb nj\u00ebjt\u00ebn periudh\u00eb n\u00eb Kosov\u00eb kan\u00eb vdekur rreth 122 mij\u00eb banor\u00eb.<\/p>\n
\u201cP\u00ebr dallim nga lindshm\u00ebria numri i rasteve t\u00eb vdekjeve gjat\u00eb k\u00ebsaj periudhe ka sh\u00ebnuar trend\u00eb te rritjes. K\u00ebshtu p\u00ebrderisa n\u00eb vitin 2008 n\u00eb Kosov\u00eb kan\u00eb vdekur 6852 persona n\u00eb vit n\u00eb vitin 2021 kjo shif\u00ebr gat dyfishohet p\u00ebr t\u00eb arritur n\u00eb 13019 persona. Th\u00ebn\u00eb m\u00eb ndryshe p\u00ebrderisa n\u00eb vitin 2008 brenda dit\u00ebs kan\u00eb vdekur mesatarisht rreth 19 persona, n\u00eb vitin 2021 numri mesatar i t\u00eb vdekurve brenda \u00a0dit\u00ebs arrin n\u00eb 36\u201d.<\/p>\n
Shtimi natyror i popullsis\u00eb n\u00eb 15 vite pavar\u00ebsi n\u00eb Kosov\u00eb ishte 258 mij\u00eb banor\u00eb, q\u00eb \u00ebsht\u00eb duksh\u00ebm m\u00eb i ul\u00ebt se emigrimet n\u00eb t\u00eb nj\u00ebjt\u00ebn periudh\u00eb.<\/p>\n
Gjithashtu trendi i r\u00ebnies s\u00eb shtimit natyror \u00ebsht\u00eb edhe m\u00eb i shpejt\u00eb se sa numri i lindjeve.<\/p>\n
\u201cP\u00ebr deri sa n\u00eb vitin 2008 popullsia e Kosov\u00ebs shtohej p\u00ebr 27547 banor t\u00eb rijn\u00eb n\u00eb vitin, n\u00eb 2021 shtimi natyror bie n\u00eb 9811` banor\u00eb. K\u00ebshtu popullsia e Kosov\u00ebs\u00a0 n\u00eb vitin 2008 brenda dit\u00ebs \u00ebsht\u00eb rritur p\u00ebr\u00a0 76 banor t\u00eb ri, nd\u00ebrsa ne vitin 2021 p\u00ebr vet\u00ebm\u00a0 27 banor\u00eb\u201d.<\/p>\n
Emigrimet sipas Behramit<\/strong><\/p>\n Kosova gjat\u00eb gjith\u00eb shekullit XX dhe fillimin e shekullit XXI ishte dhe mbeti territor tipik emigruese. Emigrimet me intensitet te lart fatkeq\u00ebsish vazhduan edhe n\u00eb 15 vitet e pavar\u00ebsi s\u00eb saj. Shkaktaret kryesor t\u00eb cilat detyruan popullsin\u00eb t\u00eb emigroj ishin dhe mbeten: niveli i ul\u00ebt i zhvillimit ekonomik, shkat\u00ebrrimet nga luft\u00ebrat si dhe situata jo e favorshme politike etj. Ekzistojn\u00eb edhe arsye tjera q\u00eb nd\u00ebrlidhen me\u00a0 emigrimin si\u00e7\u00a0 \u00ebsht\u00eb pak\u00ebnaq\u00ebsia e qytetar\u00ebve t\u00eb Kosov\u00ebs me gjendjen aktuale t\u00eb perspektiv\u00ebs socio-ekonomike dhe me nivelin e p\u00ebrgjithsh\u00ebm t\u00eb mir\u00ebqenies manifestuar k\u00ebto me shkall\u00eb t\u00eb lart\u00eb t\u00eb papun\u00ebsis\u00eb, sidomos n\u00eb mesin e t\u00eb rinjve, p\u00ebrqindja t\u00eb lart\u00eb t\u00eb njer\u00ebzve q\u00eb jetojn\u00eb n\u00eb varf\u00ebri, por edhe te sjelljeve devijonte shoq\u00ebrore si\u00a0 nepotizmi, korrupsioni, mos respektimi i meritokracis\u00eb si vler\u00eb \u00a0etj.<\/p>\n Kosov\u00ebn q\u00eb nga shpallja e pavar\u00ebsis\u00eb e deri me sot e kan\u00eb braktisur mbi 375 mij\u00eb persona, q\u00eb do t\u00eb thot\u00eb se mesatarisht Kosov\u00ebn brenda vitit e kan\u00eb braktisur rreth\u00a0 25 mij\u00eb banor\u00eb. Se emigrimet kan\u00eb marr p\u00ebrmasa shqet\u00ebsuese e d\u00ebshmon edhe fakti se gjat\u00eb vitit 2021 Kosov\u00ebn e kan\u00eb braktisur : brenda dit\u00ebs 119 persona ose\u00a0 \u00e7do 12 minuta 1 person. Bazuar ne t\u00eb dh\u00ebnat preliminare gjat\u00eb 2022 gjendja vet\u00ebm sa \u00ebsht\u00eb p\u00ebrkeq\u00ebsuar edhe m\u00eb tep\u00ebr.<\/p>\n Duke pasur parasysh ecurin\u00eb e gjertanishme por edhe at\u00eb q\u00eb pritet n\u00eb zhvillimin ekonomik, mund\u00ebsit e pun\u00ebsimit dhe rrethanat tjera te pavolitshme, edhe p\u00ebr nj\u00eb koh\u00eb duhet t\u00eb priten l\u00ebvizje migruese t\u00eb popullsis\u00eb me intensitet t\u00eb pa zvog\u00ebluar. Fatkeq\u00ebsisht institucionet e Kosov\u00ebs ka b\u00ebr\u00eb shum\u00eb pak n\u00eb adresimin e faktor\u00ebve nxit\u00ebs t\u00eb emigrimit si\u00e7 jan\u00eb: zhvillimi ekonomik, papun\u00ebsia, perspektiv p\u00ebr jet\u00eb t\u00eb sigurt, m\u00eb t\u00eb mir\u00eb, m\u00eb t\u00eb dinjitetshme etj.<\/p>\n Gjendja sa i p\u00ebrket emigrimeve mund\u00eb edhe t\u00eb p\u00ebrkeq\u00ebsohet edhe m\u00eb tep\u00ebr me rastin e liberalizimit t\u00eb vizave dhe bashkimit t\u00eb Kosov\u00ebs me EU e cila mund\u00eb t\u00eb nxis val\u00eb n\u00eb rritje t\u00eb emigrimeve duke pasur parasysh faktin se Kosova ngel prapa vendeve t\u00eb EU n\u00eb sfer\u00ebn socio-ekonomike pasi q\u00eb nj\u00eb nd\u00ebr faktor\u00ebt kryesor t\u00eb migrimeve \u00ebsht\u00eb dallimi n\u00eb t\u00eb ardhura n\u00eb mes vendeve t\u00eb prejardhjes dhe mikprit\u00ebse<\/p>\n Edhe pse si pasoja m\u00eb t\u00eb r\u00ebnda t\u00eb kriz\u00ebs demografike llogariten: pasojat ne trendin e fuqis\u00eb pun\u00ebtore- tregun e pun\u00ebs, sistemin e mbrojtjes sociale, sistemin sh\u00ebndet\u00ebsore etj, n\u00eb realitet norma e ulet e lindshm\u00ebris\u00eb n\u00eb periudha afatgjate dhe emigrimet m\u00eb s\u00eb tep\u00ebrmi godet kontingjentet e popullsis\u00eb t\u00eb moshave shkollore.<\/p>\n N\u00eb 15 vjet pavar\u00ebsis\u00eb numri i p\u00ebrgjithsh\u00ebm i nx\u00ebn\u00ebsve n\u00eb arsimin fillor dhe t\u00eb mes\u00ebm te ulet \u00ebsht\u00eb zvog\u00ebluar p\u00ebr -101.115 nx\u00ebn\u00ebs. Kosova n\u00eb 15 vjet pavar\u00ebsi ka humbur af\u00ebr 1\/3 e numrit t\u00eb nx\u00ebn\u00ebsve n\u00eb arsimin fillor dhe t\u00eb mes\u00ebm te ulet. K\u00ebshtu, Kosova ne vitin 2022 kishte 5322 paraleleve m\u00eb pak se ne vitin 2008 (19 nx\u00ebn\u00ebs p\u00ebr paralele). Statistika edhe me shqet\u00ebsuese jan\u00eb ato te numrit te nx\u00ebn\u00ebsve te regjistruar ne klas\u00ebn e pare ku r\u00ebnia \u00ebsht\u00eb edhe m\u00eb e madhe.<\/p>\n Edhe pse ne arsimin e mes\u00ebm t\u00eb lart ndikimi i zhvillimeve negative demografike pritej te shfaqej me vone megjithat\u00eb nga viti shkollor 2011\/2012 edhe ky nivel i shkollimit karakterizohet trend\u00eb t\u00eb zvog\u00eblimit t\u00eb numrit t\u00eb nx\u00ebn\u00ebsve. K\u00ebshtu n\u00eb raport me vitin 2008 numri i nx\u00ebn\u00ebsve n\u00eb vitin 2022 \u00ebsht\u00eb zvog\u00ebluar p\u00ebr m\u00eb shum\u00eb se 20 mij\u00eb, nd\u00ebrsa n\u00eb raport me vitin 2012 p\u00ebr m\u00eb shum\u00eb se 38 mij\u00eb nx\u00ebn\u00ebs. N\u00eb raport me vitin 2012 n\u00eb vitin 2022, Kosova kishte mbi 2 mij\u00eb paralele m\u00eb pak n\u00eb arsimin e mes\u00ebm.<\/p>\n P\u00ebrfundim:<\/strong>\u00a0Problemet demografike me t\u00eb cilat \u00ebsht\u00eb ballafaquar Kosova gjat\u00eb 15 viteve t\u00eb pavar\u00ebsis\u00eb mund t\u00eb parandalohen ose zbuten p\u00ebrmes politikave popullatave.<\/p>\n Meqen\u00ebse, emigrimet jan\u00eb faktori m\u00eb i r\u00ebnd\u00ebsish\u00ebm n\u00eb r\u00ebnien ose stagnimin e popullsis\u00eb s\u00eb Kosov\u00ebs, \u00ebsht\u00eb e nevojshme q\u00eb shteti t\u00eb veproj\u00eb n\u00eb m\u00ebnyr\u00eb q\u00eb t\u00eb ndikoj n\u00eb zvog\u00eblimin e shkaqeve q\u00eb nxisin emigracionin n\u00eb radh\u00eb t\u00eb par\u00eb.\u00a0 Krijimi i kushteve p\u00ebr njer\u00ebzit e sidomos p\u00ebr rinin q\u00eb t\u00eb ken\u00eb besim n\u00eb nd\u00ebrtimin e nj\u00eb t\u00eb ardhme n\u00eb vendin e tyre \u00ebsht\u00eb \u00e7el\u00ebs p\u00ebr ndalimin e emigrimeve dhe kriz\u00ebs demografike n\u00eb Kosov\u00eb. Krijimi dhe investimi n\u00eb politika t\u00eb mir\u00ebfillta sektoriale dhe luftimi i sjelljeve devijante do t\u00eb ishte hapi i par\u00eb i r\u00ebnd\u00ebsish\u00ebm n\u00eb drejtim t\u00eb p\u00ebrmir\u00ebsimit t\u00eb gjendjes ekzistuese. N\u00ebse shkaqet q\u00eb nxisin popullsin\u00eb p\u00ebr emigrim nuk adresohen, masat tjera t\u00eb orientuara n\u00eb rritjen e lindshm\u00ebris\u00eb thjesht mund t\u00eb rezultoj\u00eb n\u00eb nj\u00eb t\u00eb ardhme t\u00eb af\u00ebrt n\u00eb m\u00eb shum\u00eb njer\u00ebz q\u00eb largohen nga vendi.<\/p>\n Zhvillimet demografike dhe pasojat e k\u00ebtyre zhvillimeve si ato te tashme, ashtu edhe ato me t\u00eb cilat do t\u00eb p\u00ebrballet shoq\u00ebria kosovare n\u00eb t\u00eb ardhmen, nuk lejojn\u00eb q\u00ebndrimin indiferent te shoq\u00ebris\u00eb dhe shtetit me k\u00ebto zhvillime por duhet t\u00eb merren masa t\u00eb menj\u00ebhershme te politikave popullatave me qellim t\u00eb zhvillimit t\u00eb q\u00ebndruesh\u00ebm demografik.\/Telegrafi\/<\/p>\n Sami Behrami: Autori \u00ebsht\u00eb doktor i shkencave t\u00eb demografis\u00eb- gjeografis\u00eb<\/em><\/p>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Kosova edhe 15 vite pas pavar\u00ebsis\u00eb ballafaqohet me probleme dhe sfida t\u00eb shumta t\u00eb cilave fatkeq\u00ebsish nuk po u shihet fundi. Sami Behram, i cili\u00a0 \u00ebsht\u00eb doktor i Shkencave t\u00eb Demografis\u00eb \u2013 Gjeografis\u00eb, ka num\u00ebruar nj\u00eb s\u00ebr\u00eb aspektesh q\u00eb kan\u00eb nxitur ikjen e t\u00eb rinjve nga Kosova. \u201cProblemet ekonomike, sociale, politike, arsimore, sh\u00ebndet\u00ebsor, juridike, t\u00eb […]<\/p>\n","protected":false},"author":8,"featured_media":229531,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_oct_exclude_from_cache":false,"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[139,173],"tags":[],"class_list":{"0":"post-229529","1":"post","2":"type-post","3":"status-publish","4":"format-standard","5":"has-post-thumbnail","7":"category-ekonomi","8":"category-lajme"},"amp_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/229529","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/8"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=229529"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/229529\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":229532,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/229529\/revisions\/229532"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/229531"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=229529"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=229529"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.prishtinapress.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=229529"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}