Tymi, zhurma, kaosi dhe gazi lotsjellës janë rezultat i një revolte – ose një seance të kuvendit të Kosovës. Është bërë e zakonshme për partitë opozitare në këtë shtet të Ballkanit perëndimor për të penguar votimin nëpërmjet përdorimit të gazit lotsjellës dhe taktikave të tjera bllokuese.
Kjo ndodh aq shpesh sa që qeverisë i është dashur të sigurojë detektorë të fuqishëm metali dhe të zmadhojë sistemin e ventilimit të ndërtesës. Pse? Për shkak të kufirit të kontestuar të Kosovës me Malin e Zi. Natyrisht, konfliktet kufitare në mbarë botën mund të jenë të dhunshme. Por ndryshe nga shumica e konflikteve të kufirit, kjo po ndodh në mes të partive politike brenda të njëjtit vend. Kosova është vendi i fundit nga shtetet e ish-Jugosllavisë që e fitoi pavarësinë, kështu shkruan një artikull për Kosovën, Washington post, transmeton “zeri.info”.
Pas 10 viteve të protestave joefektive pacifiste në vitet ‘90, Kosova u përfshi në luftë me Serbinë në periudhën 1998-1999. Kjo luftë përfundoi kur NATO ndërhyri dhe bombardoi Serbinë. Pas 10 vjetësh të mbikëqyrjes ndërkombëtare nga Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK), Kosova, e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Serbia nuk e ka njohur Kosovën, por edhe Kosova dhe Serbia aspirojnë për anëtarësim në Unionin Evropian.
Tani, si një kusht i marrëveshjes së liberalizimit të vizave me Bashkimin Evropian, Kosova ka nevojë për të definuar kufirin e saj me Malin e Zi, i cili u nda nga Serbia në vitin 2006. Në këmbim, BE-ja do të lejojë qytetarët e Kosovës që ligjërisht të udhëtojnë në vendet e BE-së për kujdesin shëndetësor, arsimim dhe biznes. Për shkak se Mali i Zi më parë kishte qenë pjesë e Serbisë, duke vendosur këtë kufi është hapi i parë në qartësimin e kufijve të shtetit të ri. Hapi më i vështirë i ardhshëm do të jetë definimi i kufirit me atë që tani është shteti i Serbisë. Ku fillon Mali i Zi, saktësisht?
Çështja është nëse kufiri me Malin e Zi është rrëzë maleve të Sharrit ose më lartë, përgjatë vargmalit. Malet e Sharrit, shpesh të quajtura si Bjeshkët e Nemuna ose, më ironikisht, “malet e mallkuara”, ndajnë Kosovën dhe Malin e Zi. Shumë ekspertë kanë gjetur se kufiri rrëzë maleve është i saktë, për shkak se është në përputhje me gjetjet e Agjencisë Kadastrale të Kosovës, dhe hartave të kufijve të vjetër të Jugosllavisë midis dy rajoneve. Shumica e anëtarëve të partisë në pushtet, Partia Demokratike e Kosovës (PDK), e përkrahin kufirin e propozuar rrëzë maleve, e cila është rezultat i një marrëveshje të nënshkruar më 15 gusht 2015 në mes të Kosovës dhe Malit të Zi, shkruan ZERI.
Marrëveshja kufitare nuk ka qenë e diskutueshme në Mal të Zi, e cila ka marrëdhënie miqësore diplomatike me Kosovën. Megjithatë, partitë opozitare të Kosovës, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, e cila ka mbështetje nga zona e vendit përgjatë kufirit të Malit të Zi, Vetëvendosje dhe Nisma për Kosovën, po kundërshtojnë demarkacionin e kufirit rrëzë maleve. Ata pretendojnë se dokumentacioni është me të meta dhe se kufijtë e shtetit janë tkurrur gjatë konfliktit me Serbinë – prandaj këmbëngulin se kufiri është më lart në male. Ku tjetër mund të hasni gaz lotsjellës brenda parlamentit? E gjithë kjo do të ishte vetëm një teatër i këndshëm politik, nëse aksionet nuk do të ishin në shkallë aq të lartë. Demarkacioni i kufirit ka qenë një nga justifikimet për demonstratat e dhunshme anti-qeveritare nga mbështetësit e partive opozitare. Këto protesta kanë pllakosur Kosovën në vitin 2016 dhe kanë ndërprerë aftësinë e qeverisë për të funksionuar për gati gjashtë muaj.
Ndërkohë, ekonomia pasluftës stagnon përderisa Kosova po lufton me tranzicionin e saj jashtë socializmit. Shkalla e papunësisë në mesin e të rinjve është 55 për qind. Nuk është për t’u çuditur që emigrimi i paligjshëm nga Kosova në pjesë të tjera të Evropës është rritur, pasi të rinjtë kërkojnë punë që nuk mund ta gjejnë në vendin e tyre. Liberalizimi i vizave dhe integrimi i mëtejshëm në Bashkimin Evropian do të ndihmojë ekonominë e Kosovës – por nuk mund të arrihet derisa kufiri të mos jetë definuar. Nacionalizmi ka si reaksion luftën 10- vjeçare pacifiste të Kosovës për autonomi dhe luftën e saj për pavarësi. Kur toka është fituar me aq sakrifica, qytetarët e shtetit të ri mund ta kenë të vështirë për të toleruar humbje territoriale. Demarkacioni i kufirit është dashur të futet në votim më 1 shtator, por qeveria tërhoqi projektligjin, me sa duket për shkak se anëtarët e PDK-së kanë qenë të bindur nga protestat e opozitës – dhe për shkak se ai nuk do të kishte kaluar. Kufijtë e qartë parandalojnë luftën. Por duke u përpjekur për të përcaktuar kufijtë mund të filloni një e tillë, përcjell ZERI.
Politologu Andrew Owsiak ka treguar se një herë kur shtetet përcaktojnë kufijtë e tyre, kanë më pak gjasa për të shkuar në luftë me fqinjët e tyre. Por ka një truk: Kur shtetet e reja përpiqen për të definuar kufijtë, ato janë në rrezik të përfshihen në luftë. Nga viti 1998 deri në vitin 2000, Etiopia dhe shteti i ri i Eritresë luftuan një luftë brutale kufitare, duke rezultuar në dhjetëra mijëra të vdekur, rreth trekëndëshit Badme, një zonë e vogël me shkurre me një qytet të vetëm të vogël. Luftimet rreth Badme-s ende ndodhin. Kohët e fundit, Sudani dhe shteti i sapoformuar i Sudanit të Jugut janë duke luftuar mbi kufirin e keq-përcaktuar në rajonin Abyei. Shumë vëzhgues do të donin të besonin se krijimi i një shteti të ri mund të përfundojë luftën e dhunshme civile. Por, siç tregojnë këta shembuj, përcaktimi i kufijve në vend të kësaj mund të jetë shkëndijë që ri-ndez konfliktin. Ndryshe nga këto konflikte, Mali i Zi nuk ka luftuar asnjëherë me Kosovën; në vend të kësaj, të dyja vendet u ndanë nga Serbia. Por, demarkacioni i kufirit është vetëm hapi i parë në një përpjekje shumë më të komplikuar. Në një moment, Kosova do të duhet për të shënuar zyrtarisht kufirin e saj me Serbinë – pavarësisht nga fakti se Serbia ende nuk e njeh Kosovën dhe marrëdhëniet midis dy shteteve janë të tensionuara. Nëse përcaktimi i kufirit me Malin e Zi shkakton trazira civile, atëherë paqja me siguri do të jetë edhe më e brishtë kur vjen koha për të shënuar kufirin me Serbinë.
Pas 10 viteve të protestave joefektive pacifiste në vitet ‘90, Kosova u përfshi në luftë me Serbinë në periudhën 1998-1999. Kjo luftë përfundoi kur NATO ndërhyri dhe bombardoi Serbinë. Pas 10 vjetësh të mbikëqyrjes ndërkombëtare nga Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK), Kosova, e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Serbia nuk e ka njohur Kosovën, por edhe Kosova dhe Serbia aspirojnë për anëtarësim në Unionin Evropian.
Tani, si një kusht i marrëveshjes së liberalizimit të vizave me Bashkimin Evropian, Kosova ka nevojë për të definuar kufirin e saj me Malin e Zi, i cili u nda nga Serbia në vitin 2006. Në këmbim, BE-ja do të lejojë qytetarët e Kosovës që ligjërisht të udhëtojnë në vendet e BE-së për kujdesin shëndetësor, arsimim dhe biznes. Për shkak se Mali i Zi më parë kishte qenë pjesë e Serbisë, duke vendosur këtë kufi është hapi i parë në qartësimin e kufijve të shtetit të ri. Hapi më i vështirë i ardhshëm do të jetë definimi i kufirit me atë që tani është shteti i Serbisë. Ku fillon Mali i Zi, saktësisht?
Çështja është nëse kufiri me Malin e Zi është rrëzë maleve të Sharrit ose më lartë, përgjatë vargmalit. Malet e Sharrit, shpesh të quajtura si Bjeshkët e Nemuna ose, më ironikisht, “malet e mallkuara”, ndajnë Kosovën dhe Malin e Zi. Shumë ekspertë kanë gjetur se kufiri rrëzë maleve është i saktë, për shkak se është në përputhje me gjetjet e Agjencisë Kadastrale të Kosovës, dhe hartave të kufijve të vjetër të Jugosllavisë midis dy rajoneve. Shumica e anëtarëve të partisë në pushtet, Partia Demokratike e Kosovës (PDK), e përkrahin kufirin e propozuar rrëzë maleve, e cila është rezultat i një marrëveshje të nënshkruar më 15 gusht 2015 në mes të Kosovës dhe Malit të Zi, shkruan ZERI.
Marrëveshja kufitare nuk ka qenë e diskutueshme në Mal të Zi, e cila ka marrëdhënie miqësore diplomatike me Kosovën. Megjithatë, partitë opozitare të Kosovës, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, e cila ka mbështetje nga zona e vendit përgjatë kufirit të Malit të Zi, Vetëvendosje dhe Nisma për Kosovën, po kundërshtojnë demarkacionin e kufirit rrëzë maleve. Ata pretendojnë se dokumentacioni është me të meta dhe se kufijtë e shtetit janë tkurrur gjatë konfliktit me Serbinë – prandaj këmbëngulin se kufiri është më lart në male. Ku tjetër mund të hasni gaz lotsjellës brenda parlamentit? E gjithë kjo do të ishte vetëm një teatër i këndshëm politik, nëse aksionet nuk do të ishin në shkallë aq të lartë. Demarkacioni i kufirit ka qenë një nga justifikimet për demonstratat e dhunshme anti-qeveritare nga mbështetësit e partive opozitare. Këto protesta kanë pllakosur Kosovën në vitin 2016 dhe kanë ndërprerë aftësinë e qeverisë për të funksionuar për gati gjashtë muaj.
Ndërkohë, ekonomia pasluftës stagnon përderisa Kosova po lufton me tranzicionin e saj jashtë socializmit. Shkalla e papunësisë në mesin e të rinjve është 55 për qind. Nuk është për t’u çuditur që emigrimi i paligjshëm nga Kosova në pjesë të tjera të Evropës është rritur, pasi të rinjtë kërkojnë punë që nuk mund ta gjejnë në vendin e tyre. Liberalizimi i vizave dhe integrimi i mëtejshëm në Bashkimin Evropian do të ndihmojë ekonominë e Kosovës – por nuk mund të arrihet derisa kufiri të mos jetë definuar. Nacionalizmi ka si reaksion luftën 10- vjeçare pacifiste të Kosovës për autonomi dhe luftën e saj për pavarësi. Kur toka është fituar me aq sakrifica, qytetarët e shtetit të ri mund ta kenë të vështirë për të toleruar humbje territoriale. Demarkacioni i kufirit është dashur të futet në votim më 1 shtator, por qeveria tërhoqi projektligjin, me sa duket për shkak se anëtarët e PDK-së kanë qenë të bindur nga protestat e opozitës – dhe për shkak se ai nuk do të kishte kaluar. Kufijtë e qartë parandalojnë luftën. Por duke u përpjekur për të përcaktuar kufijtë mund të filloni një e tillë, përcjell ZERI.
Politologu Andrew Owsiak ka treguar se një herë kur shtetet përcaktojnë kufijtë e tyre, kanë më pak gjasa për të shkuar në luftë me fqinjët e tyre. Por ka një truk: Kur shtetet e reja përpiqen për të definuar kufijtë, ato janë në rrezik të përfshihen në luftë. Nga viti 1998 deri në vitin 2000, Etiopia dhe shteti i ri i Eritresë luftuan një luftë brutale kufitare, duke rezultuar në dhjetëra mijëra të vdekur, rreth trekëndëshit Badme, një zonë e vogël me shkurre me një qytet të vetëm të vogël. Luftimet rreth Badme-s ende ndodhin. Kohët e fundit, Sudani dhe shteti i sapoformuar i Sudanit të Jugut janë duke luftuar mbi kufirin e keq-përcaktuar në rajonin Abyei. Shumë vëzhgues do të donin të besonin se krijimi i një shteti të ri mund të përfundojë luftën e dhunshme civile. Por, siç tregojnë këta shembuj, përcaktimi i kufijve në vend të kësaj mund të jetë shkëndijë që ri-ndez konfliktin. Ndryshe nga këto konflikte, Mali i Zi nuk ka luftuar asnjëherë me Kosovën; në vend të kësaj, të dyja vendet u ndanë nga Serbia. Por, demarkacioni i kufirit është vetëm hapi i parë në një përpjekje shumë më të komplikuar. Në një moment, Kosova do të duhet për të shënuar zyrtarisht kufirin e saj me Serbinë – pavarësisht nga fakti se Serbia ende nuk e njeh Kosovën dhe marrëdhëniet midis dy shteteve janë të tensionuara. Nëse përcaktimi i kufirit me Malin e Zi shkakton trazira civile, atëherë paqja me siguri do të jetë edhe më e brishtë kur vjen koha për të shënuar kufirin me Serbinë.
