Problemet me rënien ose qëndrimin në gjumë janë të zakonshme, veçanërisht me kalimin e moshës. Dhe për gratë, studimet tregojnë, vështirësitë mund të jenë edhe më të mëdha.
Sipas një sondazhi të kohëve të fundit nga Fondacioni Kombëtar i Gjumit në ShBA, gratë kishin dukshëm më shumë gjasa se burrat të raportonin sfidat e rënies dhe qëndrimit në gjumë.
Probleme të tilla mund të shfaqen gjatë pubertetit dhe të vazhdojnë gjatë gjithë moshës madhore, tha Fiona Baker, drejtore e programit “Human Sleep Research” në SRI International, një institut kërkimor jofitimprurës me bazë në Menlo Park, Kaliforni.
Dhe ato mund të shkaktohen nga një sërë faktorësh, duke përfshirë ata biologjikë, psikologjikë dhe socialë, thonë ekspertët.
Megjithatë, lajmi i mirë është se ka gjëra që mund të bëni për të ndihmuar.
Çfarë fshihet pas problemeve të gjumit të grave?
Gjatë gjithë viteve të riprodhimit, tha Dr Baker, ndryshimet hormonale gjatë ciklit menstrual mund të shkaktojnë ndryshime të humorit (të tilla si ankthi dhe depresioni) dhe simptoma fizike (si ngërçe, fryrje dhe gjinjtë e butë), të cilat të gjitha mund të prishin gjumin.
Simptomat gjatë shtatzënisë – të tilla si të përziera, nevoja e shpeshtë për të urinuar, ankthi dhe shqetësimi i përgjithshëm, varësisht nga tremujori – mund të shkaktojnë gjithashtu shqetësime të gjumit, tha Shelby Harris, profesoreshë e asociuar klinike e neurologjisë dhe psikologjisë në Kolegjin e Mjekësisë “Albert Einstein” në Bronks. Kjo është veçanërisht e vërtetë gjatë tremujorit të parë dhe të tretë, tha ajo.
Pastaj, sigurisht, është ndërprerja e gjumit që vjen me kujdesin për një të porsalindur, tha Dr Harris – që mund të vazhdojë për një kohë të gjatë edhe pasi foshnja të fle. Ndonjëherë, “truri i grave është pothuajse i trajnuar për të dëgjuar fëmijën”, tha ajo, gjë që mund të çojë në një model të hipervigjilencës dhe reagimit që mund ta bëjë më të vështirë gjumin.
Hormonet përsëri zënë vendin qendror në vitet drejt menopauzës, por edhe më tej. Deri në 80 për qind e grave fillojnë kenë momente të nxehjes së pjesës së sipërme të trupit në permenopauzë (në rreth katër vitet që çojnë në menopauzë) dhe mund të vazhdojnë t’i kenë ato deri në shtatë vjet më pas, tha Dr Baker. Për rreth 20 për qind të grave, megjithatë, këto ndezje të nxehta janë të shpeshta dhe mjaft intensive për të prishur gjumin, tha ajo, raporton “The New York Times”, transmeton Klankosova.tv.
Gratë pas menopauzës janë gjithashtu në rrezik më të lartë për zhvillimin e apneas obstruktive të gjumit, e cila ndodh kur muskujt e rrugëve të frymëmarrjes relaksohen dhe pengojnë përkohësisht frymëmarrjen, gjë që mund të çojë në zgjime të shpeshta gjatë natës.
“Sërish kemi të bëjmë me hormonet”, tha Dr Baker. Shtimi i peshës i ndërlidhur me menopauzën dhe plakjen mund të luajë gjithashtu një rol në rrezikun e apneas së gjumit, së bashku me ndryshimet në tonin e muskujve të lidhur me moshën dhe një rishpërndarje të përgjithshme të peshës trupore.
Gratë janë gjithashtu në rrezik të shtuar për disa gjendje të shëndetit mendor, të tilla si ankthi dhe depresioni, të cilat mund të përkeqësojnë problemet e gjumit. Sipas një sondazhi të “Gallup” të publikuar në maj të këtij viti, përqindja e grave që thanë se aktualisht kishin ose po trajtoheshin për depresion ishte më shumë se dy herë më e lartë se ajo e burrave. Dhe Departamenti i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore në ShBA thotë se gratë kanë më shumë se dy herë më shumë gjasa se burrat që të diagnostikohen me një çrregullim ankthi gjatë jetës së tyre.
Si të flini më mirë
Për fat të mirë, zgjidhjet efektive janë në dispozicion, tha Dr Harris.
Terapia kognitive e sjelljes për pagjumësinë, ose CBT-I, njihet gjerësisht si trajtimi më i mirë i linjës së parë, tha ajo.
Është treguar se përmirëson gjumin dhe zvogëlon simptomat e depresionit duke përdorur një sërë teknikash njohëse dhe të sjelljes, të tilla si identifikimi dhe riformulimi i modeleve negative të mendimit, praktikimi i vëmendjes, gjurmimi i gjumit dhe ndryshimi i orarit të gjumit, tha Dr Harris.
Terapia e zëvendësimit të hormoneve, e cila përfshin plotësimin e hormoneve të humbura gjatë tranzicionit të menopauzës, konsiderohet mënyra më efektive për të trajtuar momentet e nxehjes së pjesë së sipërme të trupit, tha Dr Baker. Thënë kështu, rekomandimet aktuale janë “për të marrë dozën më të ulët (të hormoneve) për kohën më të shkurtër”, vuri në dukje Dr Baker, sepse trajtimi mund të vijë me rreziqe.
Së fundi, është e rëndësishme të pranohet se është normale që gjumi të ndryshojë – nga nata në natë ose nga personi në person.
Dhe zgjimi pasi t’u ketë zënë gjumi nuk do të thotë domosdoshmërisht se ka një problem. “Të gjithë zgjohen në mes të natës”, shtoi Dr Harris, “vetëm disa njerëz e kujtojnë atë më shumë se të tjerët”.
Nëse zgjoheni një ose dy herë gjatë natës dhe jeni në gjendje të bini përsëri në gjumë në 10 deri në 15 minuta, kjo nuk është problematike, tha ajo. Por “nëse keni probleme të ktheheni në gjumë, të qëndroni në gjumë ose të zgjoheni shumë herët, ose nëse ndiheni sikur gjumi juaj nuk është i freskët”, ajo rekomandon të kërkoni ndihmë.