Pas 35 vitesh rënie, numri i armëve bërthamore në botë do të rritet në dekadën e ardhshme pasi tensionet globale janë rritur mes luftës së Rusisë në Ukrainë, thanë studiuesit të hënën.
Nëntë fuqitë bërthamore – Britania, Kina, Franca, India, Izraeli, Koreja e Veriut, Pakistani, Shtetet e Bashkuara dhe Rusia – kishin 12,705 koka bërthamore në fillim të vitit 2022, ose 375 më pak se në fillim të 2021, sipas vlerësimeve të Instituti Ndërkombëtar për Kërkime të Paqes (SIPRI).
Siç thuhet më tej, shkruan VOA, përcjell Telegrafi, numri ka rënë nga më shumë se 70,000 në 1986, pasi SHBA dhe Rusia kanë reduktuar gradualisht arsenalet e tyre masive të ndërtuara gjatë Luftës së Ftohtë.
Por kjo epoke të çarmatimit duket se po i vjen fundi dhe rreziku i një përshkallëzimi bërthamor është tani në pikën më të lartë në periudhën e pas Luftës së Ftohtë, thanë studiuesit e SIPRI.
“Së shpejti, do të arrijmë në pikën ku, për herë të parë që nga fundi i Luftës së Ftohtë, numri global i armëve bërthamore në botë mund të fillojë të rritet për herë të parë”, citohet të ketë thënë Matt Korda, një nga bashkautorët e raportit, për AFP.
“Ky është me të vërtetë një lloj territori i rrezikshëm”.
Në këtë drejtim, pas një uljeje “margjinale” të parë vitin e kaluar, “arsenalet bërthamore pritet të rriten gjatë dekadës së ardhshme”, tha SIPRI.
Ndryshe, gjatë luftës në Ukrainë, presidenti rus Vladimir Putin në disa raste i është referuar përdorimit të armëve bërthamore.
Ndërkohë, disa vende, duke përfshirë Kinën dhe Britaninë, janë duke modernizuar zyrtarisht ose jozyrtarisht ose duke rritur arsenalet e tyre, tha instituti i kërkimit.
“Do të jetë shumë e vështirë për të bërë përparim në çarmatimin gjatë viteve të ardhshme për shkak të kësaj lufte dhe për shkak të mënyrës se si Putin po flet për armët e tij bërthamore”, ka vlerësuar Korda.
Këto deklarata shqetësuese po shtyjnë “shumë shtete të tjera të armatosura bërthamore të mendojnë për strategjitë e tyre bërthamore”, shtoi ai.
“Lufta bërthamore nuk mund të fitohet nga askush”
Pavarësisht hyrjes në fuqi në fillim të vitit 2021 të traktatit të OKB-së për ndalimin e armëve bërthamore dhe një zgjatje pesëvjeçare të traktatit “New START” SHBA-Rusi, situata është përkeqësuar prej disa kohësh, sipas SIPRI.
Në këtë kontekst, theksohet se vetëm Moska dhe Uashingtoni përbëjnë 90% të arsenalit bërthamor të botës.
Rusia mbetet fuqia më e madhe bërthamore, me 5,977 “koka bërthamore” në fillim të vitit 2022, me 280 më pak nga një vit më parë, ose të dislokuara, në magazinë ose në pritje për t’u çmontuar, sipas institutit.
Më shumë se 1600 “koka bërthamore” të këtij vendi besohet se janë menjëherë operacionale, tha SIPRI.
Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara kanë 5,428 “koka bërthamore”, 120 më pak se vitin e kaluar, por kanë më shumë të dislokuara se Rusia, me 1,750.
Për sa i përket numrit të përgjithshëm, Kina vjen e treta me 350, e ndjekur nga Franca me 290, Britania me 225, Pakistani me 165, India me 160 dhe Izraeli me 90.
Izraeli është i vetmi nga nëntë vendet që nuk e pranon zyrtarisht se ka armë bërthamore.
Sa i përket Koresë së Veriut, SIPRI tha për herë të parë se regjimi komunist i Kim Jong Un tani ka 20 “koka bërthamore”.
Në fillim të vitit 2022, pesë anëtarët e përhershëm të armatosur bërthamor të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara – Britania, Kina, Franca, Rusia dhe SHBA – lëshuan një deklaratë se “lufta bërthamore nuk mund të fitohet nga askush”.
Megjithatë, vuri në dukje SIPRI, të pesë vendet “vazhdojnë të zgjerojnë ose modernizojnë arsenalet e tyre bërthamore dhe duket se po rrisin rëndësinë e armëve bërthamore në strategjitë e tyre ushtarake”.