Qeveria franceze thotë se u tradhtua kur Australia u tërhoq nga marrëveshja e tyre ekzistuese e mbrojtjes prej shumë miliarda dollarësh të nëndetëseve me energji bërthamore gjersa ka rënë dakord me Shtetet e Bashkuara dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Përpjekja për t’i dhënë Australisë nëndetëse me energji bërthamore, një hap i madh drejt kundërvënies ndaj Kinës, ndërsa presidenti amerikan, Joe Biden punon për të krijuar mbështetjen ndërkombëtare për qasjen e tij ndaj Pekinit, është pjesë e një partneriteti të ri trepalësh midis Shteteve të Bashkuara, Australisë dhe Britanisë së Madhe të quajtur “AUKUS”.
Zyrtarë të rangut të lartë francez thanë se marrëveshja AUKUS ishte një goditje pas shpine dhe një veprim që “tregon një mungesë koherence”.
Në përgjigje të marrëveshjes trepalëshe, një zyrtar francez i tha CNN të premten se Franca ka tërhequr ambasadorin e saj në SHBA për “konsultim” – duke shënuar atë që besohet të jetë hera e parë që francezët i drejtohen një veprimi të tillë në kohën moderne. Ambasadori francez në Australi është tërhequr gjithashtu, tha zyrtari.
Qeveria franceze ka anuluar gjithashtu një pritje të ardhshme në Ambasadën Franceze në Uashington, DC, dhe ka zbutur festimet për të përkujtuar një fitore detare të Luftës Revolucionare nga francezët që ndihmoi SHBA për të fituar pavarësinë e saj.
Pse Franca është kaq e zemëruar për marrëveshjen trepalëshe?
Franca do të humbasë ekuivalentin e 65 miliardë dollarëve amerikanë nga një marrëveshje ekzistuese për t’i siguruar Australisë nëndetëse konvencionale, me naftë.
Marrëveshja e anuluar me Francën, një eksportues i madh global i armëve, pritet të ketë një ndikim të rëndësishëm ekonomik në sektorin francez të mbrojtjes. Franca gjithashtu do të humbasë strategjikisht në Indo-Paqësorin, ku vendi ka interesa të rëndësishme.
Të enjten, pasi u njoftua marrëveshja e nëndetëseve me energji bërthamore me SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar, Australia njoftoi zyrtarisht se do të tërhiqej nga kontrata e saj e mëparshme për nëndetëset konvencionale me Francën. Marrëveshja me Parisin ishte në punë prej vitesh, transmeton Telegrafi.
Australia më parë kishte planifikuar të blinte 12 nëndetëse konvencionale të klasit të sulmit nga ndërtuesi i anijeve franceze Naval Group, i cili mposhti me sukses ofertat konkurruese gjermane dhe japoneze në 2016.
Ministri i Jashtëm francez Jean-Yves Le Drian tha se ishte “i zemëruar dhe i hidhëruar” për marrëveshjen e re të Australisë rreth nëndetëseve.
“Kjo nuk bëhet midis aleatëve. Është me të vërtetë një goditje pas shpine” shtoi ai.
Ministri i Jashtëm francez gjithashtu kishte fjalë të forta për SHBA, duke thënë se “Ky vendim brutal dhe i njëanshëm i ngjan shumë asaj që po bën Trump”.
Le Drian lëshoi gjithashtu një deklaratë të përbashkët me Ministren e Forcave të Armatosura Franceze, Florence Parly duke thënë se “Zgjedhja amerikane për të përjashtuar një aleat dhe partner evropian si Franca nga një partneritet strukturues me Australinë, në një kohë kur ne po përballemi me sfida të pashembullt në rajoni Indo-Paqësor, qoftë në aspektin e vlerave tona, qoftë në aspektin e respektimit të multilateralizmit të bazuar në sundimin e ligjit, tregon një mungesë koherence për të cilën Franca mund të vërejë dhe të pendohet”.
Le Drian tha se vendimi i Australisë për t’u tërhequr nga marrëveshja me Francën ishte “në kundërshtim me shkronjën dhe frymën e bashkëpunimit që mbizotëronte midis Francës dhe Australisë”, por Australia ka pohuar se kishte pjesë të kontratës së tyre që e lejuan atë të dilte nga marrëveshja.
Vendimi i Shteteve të Bashkuara për të shkëputur një nga aleatët e tij më të fortë, Francën, vjen pasi fuqitë globale kërcejnë për pushtet në Indo-Paqësorin-kryesisht kundër kërcënimit të Kinës.
Njoftimi i AUKUS erdhi gjithashtu një ditë para se Bashkimi Evropian të vendoste të prezantonte strategjinë e shumëpritur për Indo-Paqësorin.
Deklarata e përbashkët me Le Drian e quajti Francën “i vetmi komb evropian i pranishëm në Indo-Paqësorin me gati dy milionë qytetarë dhe më shumë se 7,000 personel ushtarak”, dhe deklarata pohoi se Franca është një “partner i besueshëm që do të vazhdojë të përmbushë angazhimet e saj” , siç ka bërë gjithmonë ”. Ai gjithashtu tha se vendimi i Australisë “përforcon nevojën për ta bërë çështjen e autonomisë strategjike evropiane me zë të lartë dhe të qartë”.
Marrëveshja e nëndetëseve vjen gjithashtu në prag të tërheqjes së çrregullt nga Afganistani, duke çuar në kritika nga aleatët e NATO-s.
Australia dhe SHBA i shohin gjërat ndryshe
Amerikanët dhe australianët kanë treguar se qeveria franceze nuk ishte verbuar nga anulimi i kontratës origjinale, duke thënë se zyrtarë të rangut të lartë francez ishin vënë në dijeni të vendimit nga qeveria australiane.
“Kjo iu transmetua drejtpërdrejt presidentit, ministrit të Punëve të Jashtme dhe ministrit të Mbrojtjes”, tha kryeministri Scott Morrison të premten.
Morrison tha se kur u takua me presidentin francez, Emmanuel Macron në fund të qershorit, “Unë e kam bërë shumë të qartë – kemi pasur një darkë të gjatë atje në Paris – në lidhje me shqetësimet tona shumë domethënëse në lidhje me aftësitë e nëndetëseve konvencionale për t’u marrë me strategjinë e re mjedisin me të cilin ballafaqohemi. Dhe e bëra shumë të qartë se kjo ishte një çështje për të cilën Australisë do t’i duhej të merrte një vendim në interesin tonë kombëtar”, transmeton Telegrafi.
Ministri australian i Mbrojtjes, Peter Dutton tha në një konferencë shtypi të enjten se vendimi për të zgjedhur nëndetësen amerikane me energji bërthamore mbi nëndetësen konvencionale me naftë të Francës “bazohet në atë që është në interesin më të mirë të sigurisë sonë kombëtare”.
Dutton argumentoi se “Francezët kanë një version i cili nuk ishte superior ndaj atij të operuar nga Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar. Dhe në fund, vendimi që ne kemi marrë bazohet në atë që është në interesin më të mirë të sigurisë sonë kombëtare”.
Sekretari i Shtetit, Antony Blinken gjithashtu u përpoq të minimizonte përçarjen midis SHBA dhe Francës, duke theksuar rëndësinë e Parisit si “një partner jetik” në Indo-Paqësorin dhe në të gjithë botën.
“Dua të theksoj se nuk ka ndarje rajonale që ndan interesat e Atlantikut dhe partnerëve tanë të Paqësorit,” tha Blinken në fjalimet në Departamentin e Shtetit të enjten.
Blinken tha se Shtetet e Bashkuara mirëpresin “vendet evropiane që luajnë një rol të rëndësishëm në Indo-Paqësorin”, duke shtuar se “Franca, në veçanti, është një partner jetik në këtë dhe shumë çështje të tjera që shtrihen dhe ne duam të gjejmë çdo mundësi për të thellojmë bashkëpunimin tonë transatlantik në Indo-Paqësorin dhe në të gjithë botën “. /Telegrafi/