Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka dhënë një intervistë për gazetën Gjermane,Sued Deutsche, në të cilën ka folur për dialogun me Serbinë. Në artikull po ashtu flitet për ndikimin rus dhe kinez në Ballkanin Perëndimor, posaçërisht në Serbi.
Presidentja e re e Kosovës po viziton Gjermaninë për të kërkuar mbështetje. Sepse Serbia ka dorën mbi shtetin e ri. Në sfond, Rusia dhe BE po luftojnë për ndikim në Ballkanin Perëndimor, fillon shkrimi në artikullin e Sued Deutsche Zeitung, transmeton Gazeta Express.
Për kosovaren Valdate Osmani Gjakova, rruga drejt pasaportës së re kaloi përmes Beogradit. Mësuesja 44-vjeçare e shkollës fillore ishte në gjendje të merrte vetëm një kopje të certifikatës së saj të lindjes në kryeqytetin e Serbisë në vend se në vendin e saj. Serbët sollën regjistrat e tokës, regjistrat e lindjeve dhe dokumente të tjera atje në korrik 1999 në fund të luftës në Kosovë. Beogradi premtoi vite më parë se do t’i kthente dokumentet ose të paktën kopjet e vërtetuara. “Por vendlindja ime nuk ka marrë asnjë dokument deri më sot”, thotë Valdate Osmani Gjakova.
Një bashkëpunim i tillë për përparim politik dhe ekonomik është më larg se kurrë në shumë vende të Ballkanit Perëndimor: Bullgaria po bllokon negociatat e pranimit të BE -së për Maqedoninë e Veriut për shkak të një mosmarrëveshje mbi gjuhën dhe pakicat. Bosnja dhe Hercegovina po e tërheq veten si një shtet mezi funksionues. Serbia dhe Shqipëria kanë mbetur prapa në shumë standarde demokratike ose në luftën kundër korrupsionit në vend që të përparojnë. Dhe konflikti midis Serbisë dhe Kosovës është i pazgjidhur: kandidati për BE, Serbia vazhdon ta shohë provincën e saj të mëparshme nën presidentin autokrat Aleksandar Vuçiç si pjesë e Serbisë; Kosova, e cila u shpall e pavarur në vitin 2008 dhe tani është njohur nga 110 vende, është ende e izoluar në shumë zona.
Në turneun e saj lamtumirës evropian, kancelarja Angela Merkel po viziton edhe Ballkanin: të hënën ajo do të vijë në Beograd për një takim me Vuçiqin, të martën ajo do të takojë krerët e qeverive të Shqipërisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Serbisë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Kosova në Tiranë. BE-ja vijon më 6 tetor me një samit të Ballkanit Perëndimor.
Është më mirë të hiqni targat nga Kosova
Kosova e sheh Serbinë si pengesën kryesore për përparimin e saj. Edhe pse Kryeministri Albin Kurti u takua me Presidentin serb Vuçiq dy herë në Bruksel, por asnjë rezultat i prekshëm nuk doli këtu. Që nga viti 2013, Serbia dhe Kosova kanë nënshkruar 30 marrëveshje të ndërmjetësuara nga BE, por “Serbia nuk i ka zbatuar dy të tretat e tyre”, thotë Presidentja e re e Kosovës Vjosa Osmani-Sadriu.
Në fillim të korrikut, për shembull, në një konferencë të “Procesit të Berlinit” – nisur nga Angela Merkel në 2014 – marrëveshjet për njohjen e kualifikimeve universitare dhe profesionale ose kartat e identitetit do të vuloseshin. Por disa orë para votimit, Serbia “paraqiti propozime të reja në të cilat Kosova nuk shihej si vend dhe i çoi marrëveshjet në dështim”, tha Osmani-Sadriu për SZ. “Shpresojmë që Kancelarja dhe drejtuesit e institucioneve të BE-së të bëjnë presionin e nevojshëm mbi Serbinë në mënyrë që ne më në fund të ecim përpara.”
Kalimi aktual i kufirit në Merdare, 35 kilometra larg Prishtinës, tregon se sa të ndenjur janë marrëdhëniet mes Kosovës dhe Serbisë. Shoferët nga Kosova së pari i heqin targat e tyre dhe blejnë një regjistrim serb për 30 ditë. Sepse me targa nga Kosova, serbët nuk lejojnë që veturat të vazhdojnë. Shoferët e kamionëve në veçanti kanë nevojë për kohë dhe nerva, zyrtarët serbë shpesh po aq pak i njohin certifikatat sanitare të Kosovës sa certifikatat doganore dhe dokumentet e tjera të lëshuara atje.
A ekziston kërcënimi i mjerimit në Kosovë si në Bosnjë dhe Hercegovinë?
Sigurisht, Kosova gjithashtu nuk po zbaton një marrëveshje të bërë në 2013 dhe 2015 për të krijuar një shoqatë de facto kryesisht autonome të qyteteve dhe komunave për 150,000 serbët në Kosovë, e cila ka 1.9 milion banorë. Në fund të vitit 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstatoi se detajet e asociacioni së planifikuar të qyteteve dhe komunave ishin në kundërshtim me kushtetutën, dhe se asociacioni sidoqoftë duhet të “krijohet”.
Përveç BE-së, Sekretari amerikan i Shtetit Matthew Palmer gjithashtu theksoi në fillim të korrikut se Kosova duhej të themelonte shoqatën e qyteteve dhe komunave: “Pacta sunt servanda, kontratat duhet të përmbushen”, tha diplomati amerikan. Për ta bërë këtë, Kosovës mund t’i duhet të ndryshojë kushtetutën e saj. Por Presidentja Osmani-Sadriu e përjashton kategorikisht këtë si dhe një asociacion autonome të qyteteve dhe komunave për serbët e Kosovës në përgjithësi. “Ne nuk do të ndryshojmë kushtetutën ose do të lejojmë bashkimin e qyteteve për të krijuar një strukturë mono-etnike të pushtetit në vendin tonë. Kjo nuk është në interesin tonë, as në atë të rajonit apo aleatëve tanë.”
Si justifikim, Osmani-Sadriu i referohet Republika Srpskas, nën-rajoni serb në Bosnjë dhe Hercegovinë afër Beogradit. Presidenti i saj Milorad Dodik ka menduar herë pas here për shkëputjen nga Bosnja dhe Hercegovina, pasuar nga aneksimi në Serbi. “Nëse lejojmë Asociacionin Serb të Qyteteve dhe Komunave në Kosovë, kjo do të ishte vetëm faza paraprake për Serbinë për një Republika Sprska të dytë”, thotë Presidentja Osmani-Sadriu. “Ne nuk duam një shtet tjetër që nuk funksionon si Bosnja dhe Hercegovina.”
Presidenti serb Vuçiq “lavdëron Rusinë dhe Kinën” dhe ende merr fonde nga BE
Kosova e sheh skepticizmin e saj të konfirmuar nga Ministri i Brendshëm i Serbisë, Aleksandar Vulin, i cili në mes të korrikut në prani të Presidentit Vuçiq bëri fushatë për një “botë serbe” dhe për mbrojtjen ushtarake të serbëve “kudo që ata jetojnë”. Presidentja Osmani sheh një linjë të pandërprerë ndaj regjimit të diktatorit serb Sllobodan Millosheviq. “Vulin dhe Vučić ishin të dy anëtarë të regjimit të tij dhe ende kanë të njëjtin qëllim: një botë të madhe serbe.”
Në të njëjtën kohë, kandidati për BE, Serbia mban një partneritet të ngushtë me Rusinë. Ndërsa kandidati për BE, Shqipëria e shoqëruar nga Kosova morën pjesë në manovrën Defender Europe 21 të udhëhequr nga ushtria amerikane në pranverë, ushtarët serbë fluturuan në Rusi për manovrën me trupat ruse dhe bjelloruse. Moska është gjithashtu shtylla kryesore e Beogradit me refuzimin e vazhdueshëm për të njohur Kosovën. “Serbia dhe Rusia shfrytëzojnë me shkathtësi vakumin politik në Ballkan dhe për fat të keq Perëndimi nuk reagon ndaj tij”, thotë Lulzim Peci nga qendra e analizës Kipred në Prishtinë. “Vuçiq kultivon dhe lavdëron Rusinë dhe Kinën – dhe nuk duhet të paguajë një çmim politik për të, por merr para nga BE në të njëjtën kohë. Përderisa kjo nuk ndryshon, ai do të vazhdojë politikën e tij.”
Ndërkohë, Presidentja Osmani beson se Gjermania, e cila tashmë ka qenë partneri kryesor i Kosovës, duhet të përfshihet edhe më shumë atje, për shembull në fushën e arsimit për të rinjtë kosovarë. “Ne luftojmë krimin dhe korrupsionin me institucionet e reja, promovojmë investimet e huaja me ligje të reja dhe kemi punëtorë të rinj, shumë prej të cilëve flasin gjermanisht – ne jemi vendi ideal për kompanitë gjermane.”
Osmani po viziton Berlinin të martën. Ajo dëshiron të bindë bashkëbiseduesit e saj gjermanë që të bëjnë më shumë për Kosovën. Një nga nikoqirët e tyre është Presidenti Federal Frank-Walter Steinmeier.
