Protestat masive kundër dhunës në Beograd, si dhe tubimet në qytete të tjera, u inkuadruan nga paraqitjet televizive të presidentit Vuçiq. Ka akuza se kush në fakt po “abuzon” me dy tragjeditë.
Pas një mëngjesi me shi, një turmë u mblodh të hënën në mbrëmje para Asamblesë Kombëtare për një nga protestat më të mëdha të epokës së Aleksandër Vuçiqit.
Në tubim – në fakt një procesion më i heshtur – qytetarët u shoqëruan me etiketime që po “shkelin mbi fëmijët e vdekur”, siç pretenduan këto ditë autoritetet dhe mediat.
“Unë eci sepse njerëzit këtu gjithsesi janë të trishtuar, kështu që ata nuk duhet të mendojnë nëse sistemi do të dështojë nëse u ndodh diçka e tillë”, thotë Ana Pavić (33) teksa shkon drejt Qeverisë me burrin e saj dhe dy femije.
Çfarë shkoi keq? “Gjithçka. Gjyqësori. Dhembshuria. Gjithçka. Më në fund, duhet të bëjmë diçka”, thotë ajo pas një jave me dy vrasje masive, në Vraçar dhe në zonën e Mlladenovcit.
Zoran Pisarić (56), një zejtar, thotë se nuk ka ardhur në tubimin e partisë.
“Kjo është një protestë e njerëzve me mendje të shëndoshë, njerëzve me tru. Jam ngopur me këtë qeveri.”
Kërkesat e dorëzuara
Një sërë partish politike, nga e majta në nacionaliste, bënë thirrje për “Protesta kundër dhunës”, duke kërkuar zëvendësimin e drejtuesve të ministrive, BIA, organi që kontrollon median elektronike, heqjen e licencave të disa TV stacione, si dhe ndalimi i reality show-ve.
Protesta pati edhe në qytete të tjera, nga një tubim masiv në Novi Sad në qytete më të vogla ku protesta mezi u organizua dhe tërhoqi vetëm një pjesë të vogël kureshtarësh, shkruan Deutsche Welle.
“Ne jemi këtu sepse nuk mund të presim më. Kemi pritur shumë, kemi heshtur shumë”, tha një mësues duke lexuar në mikrofon një proklamatë të përbashkët drejtuar qeverisë serbe. Nuk ka pasur fjalime të tjera, ndërsa ka pasur vetëm një thirrje “Vuçiq, dorëheqje!”.
Disa, si POKS dhe Zavetnik, u përmbajtën nga protesta sepse “nuk është koha”.
Opozita nuk hesht, Vuçiq “nuk po ikën”
Edhe kreu i qeverisë është i bindur se nuk ka ardhur ende koha. Komitetet e Beogradit të Partisë Përparimtare Serbe lëshuan një sërë deklaratash në ditën e zisë, ku komiteti i partisë në pushtet deklaroi se opozita ka “aftësi mendore karikaturale” dhe se është “një e keqe, e zhytur në ambicie të shtrembëruara” e cila “këtë tragjedi kombëtare po e shfrytëzon për interesat e veta personale”.
Gjorgje Paviçeviq, deputet, thotë, “Autoritetet duan një monopol se si të flasin, duke shmangur bisedat dhe çdo gjë që mund të ndihmojë në zgjidhjen e problemit.”
Njerëzit që nuk janë dakord me këtë politikë nuk mund të heshten. Ata besojnë se dikush duhet të marrë përgjegjësinë, duke anashkaluar ‘internetin’ dhe ‘vlerat perëndimore’ që janë fajësuar ditët e kaluara,” shtoi Paviçeviq për DW.
Presidenti Aleksandar Vuçiq është përpjekur ta kornizojë protestën me paraqitje televizive – katër nga e mërkura. Të dielën ai ka premtuar një përgjigje të mprehtë në RTS, por pas protestës e ka lënë për në “Ćirilica” në TV Happy.
Vuçiq konsideroi se tubimi “abuzoi ndjenjat e njerëzve në mënyrën më brutale”. “Nga të gjitha propozimet, gjithçka përfundoi në një politikë të butë. Asnjë herë nuk është kujdesur për të ardhmen e fëmijëve tanë. Prisja njëfarë serioziteti dhe përgjegjësie,” shtoi ai.
Presidenti paralajmëroi pa elaborim tubimin e SNS-së, ku do të merrnin pjesë shumë më tepër se mitingu i opozitës dhe la të kuptohej mundësia e zgjedhjeve të reja.
“Të ikim nga frikacakët? Unë ia kam kushtuar jetën këtij vendi. Nuk do të tërhiqemi, do të shkojmë sërish në zgjedhje. Nuk më duken zgjidhje të mirë, por nuk do t’i ikëm kurrë. Njerëzit janë të neveritur nga veprime të tilla, ata thjesht nuk e kuptojnë këtë”, tha Vuçiq në televizionin Happy.
Akuza nga të gjitha anët
Gjatë fundjavës, disa media pranë qeverisë raportuan se Vuçiq po përgatiste një shkurtim të madh si reagim ndaj tragjedisë dhe se pyetja e vetme ishte nëse ai, qeveria apo të dy ata do të jepnin dorëheqjen, gjë që do të çonte menjëherë në zgjedhje të reja në Serbisë.
Në fund, asgjë nuk ka ardhur, të paktën për momentin. Dorëheqja e ministrit socialist të Arsimit, Branko Ruzhiq, pak ditë pas masakrës së shkollës mund të mbetet e vetmja pasojë politike e tragjedive.
Ruzhiq është gjithashtu politikani i rrallë në pushtet që ka vizituar ndonjë nga vendet e të shtënave të përgjakshme. As Vuçiq dhe as kryeministrja Ana Brnabiq nuk janë ndalur në shkollën “Vladislav Ribnikar”, ku njerëzit zakonisht presin dy orë mes dyllit të qirinjve dhe mijëra luleve të bardha për të nënshkruar librin e zisë.
Kryetari i komunës Aleksandar Shapiq organizoi një ceremoni vendosje kurora lulesh para Stari Dvor, ku ndodhet zyra e tij, por pak qytetarë u paraqitën. Në fund të fundit, shkolla “Vladislav Ribnikar” është vetëm treqind metra larg.
Për momentin, tragjeditë nuk duket se po çojnë në ndonjë katarsis kombëtar, por më tepër në zemërim dhe ndarje.
Viktimat as nuk janë varrosur ende, të plagosurit janë ende në gjendje të rëndë dhe shumë gishta po drejtohen drejt autorëve të dyshuar. Për disa është video lojëra dhe TikTok, për të tjerë është një largim nga feja, për të tjerë është shoqëria patriarkale dhe mohimi i krimeve të viteve 1990.
A ka ndonjë arsye për të protestuar?
Megjithatë, nën ndikimin e protestave dhe fjalimeve të Vuçiqit, lavjerrësi duket se po luhatet kryesisht mes akuzave të pushtetit dhe opozitës. A nuk është kjo një lojë ku politikanë të ndryshëm rrezikojnë të jenë shkaba?
Sipas mendimit të politologut Dušan Lj. Historia e Milenkoviçit për “shkeljen e kufomave për pikë politike” nuk i shkon askujt përveç autoriteteve. “Autoritetet po përpiqen të kufizojnë dëmin dhe po humbasin rrugën.
Milenkoviq mendon se kjo është arsyeja e protestës. “Ne kishim një histori të re të reagimeve refleksive të shoqërisë, ku opozita trokiste pas qytetarëve, me inat dhe zhgënjim. Dhe tani, në një farë mënyre, ajo doli përpara për herë të parë kohët e fundit,” kujton ai.
Ky analist politik nga Beogradi shton për DW se qeveria e Vuçiqit sigurisht nuk është vetëm përgjegjëse, por mbi të gjitha as fajtore për vrasje masive.
“Por njerëzit kanë një tendencë të natyrshme për të kërkuar fajtorin, sepse ata janë të mposhtur dhe nuk mund të largojnë frikën. Në sistemet ku pushteti praktikisht kontrollon jetën dhe vdekjen, është logjike që fajësohet si fajtori më i madh.”
Vuçiq padyshim se ka lënë hapësirë deri në fund të majit, kur siç është paralajmëruar do të mbahet kuvendi i partisë së tij. Flitet për vendime “të gjera”, edhe pse në të kaluarën vendime të tilla ose mungonin ose kufizoheshin në zgjedhje të jashtëzakonshme.
Një tubim më i madh të premten?
Insajderët politikë thonë se, si gjithmonë, kur diçka e rëndësishme ndodh në vend, në prapaskenë është një makineri në punë për të matur opinionin publik dhe se Vuçiq do ta menaxhojë vendimin në përputhje me rrethanat.
Midis kritikëve të qeverisë – duke përfshirë Vraçarin, ku ndodhi tragjedia – ka pëshpëritje se kjo mund të jetë një pikë e fundit.
Por Milenkoviq nuk është aq i sigurt. “Kemi pasur një sërë protestash relativisht të pasuksesshme, por nuk e kanë tronditur regjimin në asnjë mënyrë, më duket se edhe këtë herë do të jetë kështu.
Megjithatë, autoriteteve iu dha afat deri të premten (12 maj) për të përmbushur kërkesat e lexuara në proklamatë. Nëse kjo nuk ndodh, ftohen qytetarë nga e gjithë Serbia të vijnë në Beograd.
Siç ka mësuar DW nga opozita, ende nuk ka një ide të qartë se si do të ishte ajo protestë e re. Disa flasin për postblloqe, të tjerë për një tubim në godinën e televizionit Pink, të tjerë mendojnë se është më e mençura të bësh një shëtitje dinjitoze edhe një herë.
