Në rastin e Kishës Ortodokse Serbe (KOS), akuzat që vijnë nga një adresë e lartë dhe serioze janë shumë të rënda dhe është e qartë se deputetja britanike e di se për çfarë po flet, thotë Andrej Nikolaidis, shkrimtar dhe kolumnist malazez, i cili vitin e kaluar ka qenë fitues i çmimit më të lartë shtetëror në Mal të Zi, – “13 Korriku”.
Ai shton se këto janë indikacione serioze.
“Përmendët aplikacionin SKY në bisedën e kaluar ku thuhej qartë se KOS merr pjesë në kontrabandën dhe shpërndarjen e armëve në Mal të Zi duke përdorur klerin dhe manastiret e veta. Përderisa kjo ishte e vërtetë në Mal të Zi, dhe me sa duket është, pse të mos të jetë e vërtetë edhe në Kosovë”.
Nikolaidis beson se KOS, sot, në kuptimin simbolik, është ajo që ishte APJ (Armata Popullore Jugosllave) për (Sllobodan) Millosheviqin në vitin 1991, megjithëse sot ai ndikim është më shumë ‘fuqi e butë’ (soft poëer) me qëllime më pak të dhunshme, por ka të njëjtin qëllim – “ai është krijimi i një ‘Serbie të Madhe’”.
Bashkëbiseduesi ynë thekson se Perëndimi, në vend që të luftonte dhe ndalonte fjalë për fjalë ideologjinë e nacionalizmit serbomadh, që rezultoi në krime shumë të rënda në shekullin e 21-të, duke përfshirë gjenocidin më të rëndë në Srebrenicë, “vendosi t’i jepte një lloj çmimi ngushëllues kësaj ideologjie përmes ndarjes së Ballkanit në sfera influencimi.”
“Në të cilin, pra, Beogradi, Tirana dhe Zagrebi do të ishin një lloj hegjemon në Ballkan”. Mendoj se është një politikë e rrezikshme dhe katastrofale në shumë drejtime, ndër të tjera, për qytetarët e Kosovës, por jo më pak për të gjithë qytetarët e tjerë të rajonit”.
Ai thekson se Albin Kurti është dëshmi se pse kombet e vogla, “dhe ne të gjithë jemi kombe të vogla”, kanë nevojë për njerëz të pakorruptuar.
“Nëse Kurti do të ishte i korruptuar, do të ishte bindur shumë kohë më parë. Dhe pastaj vijmë në situata të çuditshme, Kurti thotë qartë se, pikërisht për shkak të respektimit të ligjit dhe Kushtetutës së Kosovës, e cila mbron organizimin territorial në parimin etnik, nuk mund ta lejojë Asociacionin e Komunave Serbe ashtu siç është konceptuar.
Nga ana tjetër, SHBA-ja që po vret veten duke këmbëngulur për shtetin e së drejtës, i kërkon Kurtit që, siç do të thoshte shoku Tito, ‘mos t’i përmbahet ligjit si pijaneci gardhit”.
Kur bëhet fjalë për gjenocidin në Srebrenicë, 28-vjetori i të cilit do të shënohet pas dy ditësh, Nikolaidis pyet veten se “si është e mundur që ajo që u fitua nga akti më i keq i mundshëm kriminal, që është gjenocidi, të lihet në posedim të atij që e kreu atë krim?”
“Kështu, gjenocidi ishte një ndërhyrje në realitet, jo vetëm u vranë njerëz, por u përvetësuan territore që u “pastruan etnikisht” nga ata njerëz. Megjithatë, në Hagë u tregua kujdes i rreptë për t’u siguruar që pasojat e vendimeve për gjenocidin të ishin, si të thuash, metafizike. Dhe kjo është drejtësi cinike e llojit më të keq”.
Nikolidis thekson se në BeH është kryer një grusht shteti, sepse, thotë ai, Dodik tha se po e përjashtonte biletën e tij nga sistemi ligjor.
“Kur e përjashton veten nga rendi juridik, është shkëputje. Ata (Perëndimi) nuk do të bëjnë kurrë asgjë këtu në drejtim të Dodikut, sepse kundërshtari i tyre i vërtetë në Bosnje dhe Hercegovinë nuk është Dodik”.
“Kundërshtarët janë të gjithë ata, kryesisht boshnjakët, domethënë strukturat politike brenda korpusit kombëtar boshnjak që i rezistuan aktivisht idesë së ndarjes së BeH në dy linja midis Beogradit dhe Zagrebit.”
“Mali i Zi në BE është Mali i Zi i paarritshëm për shkak të nacionalizmit serb. Dhe kjo zgjatë”, thekson Nikolaidis.
Njoftimin e fundit për përfundimin e nismës Ballkani i Hapur, Nikolidis e cilëson si “një shuplakë për Edi Ramën që e meritonte”.
INTERVISTA E PLOTË
Shefja me ndikim e Komitetit të Politikës së Jashtme të Parlamentit Britanik, Alicia Cairns, akuzoi Kishën Ortodokse Serbe për kontrabandë armësh nga Serbia në Kosovë. Kryeministri Albin Kurti urdhëroi një hetim. Nëse hetimi konfirmon pretendimet e saj, a mund të presim një ndryshim të politikës perëndimore ndaj Serbisë dhe Aleksandar Vuçiqit? Transkriptet nga aplikacioni SKY u publikuan edhe në Mal të Zi vitin e kaluar, të cilat flasin qartë për lidhjen e KOS-it me grupet kriminale dhe blerjen e 100 kallashnikovëve për kishën.
Nikolaidis: Unë kam hequr dorë prej kohësh nga ideja e parimit të nxitur nga një qëllim më i lartë në politikën perëndimore ndaj këtij rajoni. Pra, ne kemi parë gjithçka, por jo parimet. Në rastin e Kishës Ortodokse Serbe (KOS), akuzat që vijnë nga një adresë shumë e lartë janë shumë të rënda dhe është e qartë se deputetja britanike e di se për çfarë po flet. Nuk e di në një rast konkret nëse mund të vërtetohet, por nëse jo, atëherë ka indikacione serioze. Ju përmendët aplikacionin SKY në bisedën e përgjuar ku thuhej qartë se KOS merr pjesë në kontrabandën dhe shpërndarjen e armëve në Mal të Zi duke përdorur klerin dhe manastiret e veta. Përderisa ishte e vërtetë në Mal të Zi, dhe me sa duket është, pse të mos jetë e vërtetë edhe në Kosovë.
Në fund të fundit, sa i përket KOS-it, mendimi im është se KOS është sot, në një kuptim simbolik, ajo që ishte APJ-ja për (Sllobodan) Millosheviqin në vitin 1991 – domethënë mjeti bazë i ndikimit ndërkufitar. Sot ai ndikim është ndryshe, është më i butë ndikimi i pushtetit se ai që ishte atëherë, por qëllimi themelor, drejtimi themelor, i atij ndikimi, i cili fatmirësisht është arritur këtë herë me qëllime më pak të dhunshme, është praktikisht i njëjti – dhe ai është krijimi i “Serbisë së Madhe” i njohur ndryshe si Ballkani i Hapur.
Në këtë kuptim, a po e “dëmton” kryeministri i Kosovës Albin Kurti realisht mesataren në rajon, duke pasur parasysh se politikat e Serbisë së Madhe mbështeten në Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë dhe po Kurti tregon se është parimor karshi politikës së shtetit ligjor, demokracisë, pra gjithçkaje që SHBA këmbëngul në vendin e saj, dhe një politikani të palëkundur që nuk i nënshtrohet presionit?
Nikolaidis: Perëndimi në vend që ta luftonte, dhe unë mendoj se ishte e nevojshme të bëhej një gjë e tillë, dhe praktikisht ndalojë ideologjinë e nacionalizmit serbomadh dhe në këtë mënyrë të relaksojë, para së gjithash, Serbinë, e cila do të lulëzonte pas kësaj, dhe më pas të gjithë fqinjët e Serbisë, në vend që të ndalonte një ideologji që rezultoi me krime shumë të rënda në shekullin 21, përfshirë gjenocidin më të rëndë në Srebrenicë, Perëndimi vendosi t’i jepte një lloj çmimi ngushëllues asaj ideologjie përmes ndarjes së Ballkanit në sfera ndikimi.
Kështu Beogradi, Tirana dhe Zagrebi do të ishin një lloj hegjemoni në Ballkan. Mendoj se është një politikë e rrezikshme në shumë drejtime, në fakt një politikë katastrofale, ndër të tjera për qytetarët e Kosovës, por jo më pak për të gjithë qytetarët e tjerë të rajonit.
Unë gjithashtu mendoj se nuk është për t’u habitur sepse nëse keni një situatë në të cilën SHBA, përkatësisht Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut, bombardoi Serbinë në vitin 1999, por tani ata mbështesin pa kushte, sipas të gjitha parametrave, diktatorin Aleksandër Vuçiq, duke heshtur për diktaturën e tij, duke heshtur për prova të panumërta të korrupsionit brutal.
Kurti është provë pse kombet e vogla, dhe ne jemi të gjithë kombe të vogla, kanë nevojë për njerëz të pakorruptuar. Nëse Kurti do të ishte i korruptuar, do të ishte bindur shumë kohë më parë. Mirëpo, ai nuk është dhe është e qartë se ka mbështetjen e qytetarëve të Kosovës. Dhe pastaj vijmë në situata të çuditshme, Kurti thotë qartë se, pikërisht për shkak të respektimit të ligjit dhe Kushtetutës së Kosovës, e cila mbron organizimin territorial në parimin etnik, nuk mund ta lejojë Asociacionin e Komunave Serbe ashtu siç është konceptuar.
Nga ana tjetër, SHBA-ja që po vret veten duke këmbëngulur për shtetin e së drejtës, i kërkon Kurtit që, siç do të thoshte shoku Tito, “ mos t’i përmbahet ligjit si pijaneci gardhit”.
Ju përmendët Srebrenicën. Pas dy ditësh do të jetë 28-vjetori i gjenocidit në Srebrenicë. A keni përshtypjen se disa zyrtarë perëndimorë po përdorin gjenocidin në Srebrenicë për të gjetur zgjidhje të këqija për Bosnje dhe Hercegovinën? (Kemi parë se lëvizjeve të Shmitit, të cilat gjykohen si të këqija dhe në dobi të etno-nacionalistëve, u paraprinë nga qëndrimet e tij të shpeshta në Srebrenicë. Një ditë tjetër ai ishte në Ahmiqi).
Nikolaidis: Lidhur me atë që ndodhi pas gjenocidit në Srebrenicë, unë kam një problem serioz me një fakt të thjeshtë. Më lejoni ta them kështu: kur një krim i rëndë, le të themi një grabitje e rëndë, një kartel droge, dënohet në gjykatë, konfiskohet ajo që është fituar me vepër penale, si ka mundësi që ajo që është fituar me veprën më të keqe kriminale të mundshme, një akt gjenocidi, është lënë në pronësi të atij që e ka kryer atë krim?
Fakti që Srebrenica është edhe sot në entitetin e Bosnje-Hercegovinës Republika Srpska është fakti më tragjik që flet në mënyrë aq rënduese dhe fajësuese për politikën e bashkësisë ndërkombëtare ndaj Bosnje-Hercegovinës dhe gjithë rajonit. Prandaj, gjenocidi ishte një ndërhyrje në realitet, jo vetëm u vranë njerëz, por u përvetësuan territore që u “spastruan etnikisht” nga ata njerëz. Megjithatë, në Hagë u tregua kujdes i rreptë për t’u siguruar që pasojat e vendimeve për gjenocidin të ishin, si të thuash, metafizike. Dhe kjo është drejtësi cinike e llojit më të keq.
Sot po shohim vazhdimin e politikave të tilla, apo jo? Të enjten në mbrëmje thuajse ndodhi grusht shteti në Bosnje-Hercegovinë, të nesërmen Dodik nënshkroi Ligjin që nuk i publikon vendimet e Përfaqësuesit të Lartë dhe ai shkoi në rrugën e tij. Reagime shumë të buta pasuan nga ambasadat perëndimore, por edhe nga partnerët e tij të koalicionit?
Nikolaidis: Praktikisht është një grusht shteti sepse Dodik tha se po e përjashtonte biletën e tij nga sistemi ligjor. Kur e përjashton veten nga rendi juridik është secesion. Ata (Perëndimi) nuk do të bëjnë kurrë asgjë në drejtim të Dodikut, sepse kundërshtari i tyre i vërtetë në BeH nuk është Dodik. Nëse Dodik do të ishte vërtet kundërshtari i tyre i miqve tanë perëndimorë, siç u tha në Mal të Zi, Milorad Dodik do të gjendej prej kohësh në ndonjë vend të vetmuar prej katër, pesë katrorësh dhe po aq metra të atyre hekurave. Megjithatë, ai sundon, sundon dhe sundon në mënyrë diktatoriale si paria e tij në Beograd. Në rastin e Milorad Dodikut, të paktën ka një retorikë me të cilën ai guxon të bëjë diçka.
Në rastin e Aleksandër Vuçiqit është vetëm ai. Është një tragjedi. Në gjithë këtë, në fakt më vjen keq për liberalët serbë, demokratët, properëndimorët në Serbi, të cilët mund të ndihen të tradhtuar sepse Perëndimi, për të cilin ata qëndronin, praktikisht i dha leje Vuçiqit të bënte çfarë të donte.
Ju thatë se kundërshtari i Perëndimit në BeH nuk është Dodik. Kush është?
Nikolaidis: Kundërshtarët janë të gjithë ata, por në radhë të parë boshnjakët, pra strukturat politike brenda korpusit kombëtar boshnjak që ofruan rezistencë aktive ndaj idesë së ndarjes së BeH në dy linja midis Beogradit dhe Zagrebit. Të gjithë ata që bënë rezistencë serioze u hoqën, u vendos një qeveri kukull, e denjë për çdo përbuzje, e cila do të kuptojë deri në fund se për çfarë u instaluan.
Sa sovran është sot Mali i Zi?
Nikolaidis: Ideja që kanë fituesit e zgjedhjeve të 30 gushtit 2020 në Mal të Zi është shumë e ngjashme me idenë e zbatuar nga Milorad Dodik në Bosnje dhe Hercegovinë. Prandaj, me mjetet e fuqisë së butë, pra pushtimin e brendshëm, njëri dhe tjetri shteti – d.m.th. BH dhe Mali i Zi – duhet të tregohen si të pamundur, d.m.th. një ‘rast shtetesh’ që nuk duhet të jenë shtete, dhe pastaj të punohet në një lloj të ri të bashkimit në çdo formë. Ata e bëjnë atë me mjaft sukses.
Mali i Zi në një moment, gjatë mandatit të Dritan Abazoviqit, dhe vendimit për të mbështetur Abazovicin për kryeministër ishte një nga gabimet më të mëdha politike të Milo Gjukanoviqit dhe ai bëri shumë prej tyre. Pra, në një moment të mandatit të Dritan Abazoviqit, Mali i Zi mori një mesazh të qartë nga BE-ja se rruga për hyrjen e Malit të Zi në Union ishte praktikisht e hapur. Abazoviq menjëherë lëvizi, duke krijuar brenda natës të ashtuquajturën kontratë bazë me KOS, pas së cilës ra qeveria, e cila uzurpoi pushtetin një vit më vonë. Këta njerëz janë aty për të shkatërruar, edhe kur rreziku i suksesit është më i madh, ata bëjnë gjërat më brutale. Thjesht, Mali i Zi në BE është Mali i Zi i paarritshëm për shkak të nacionalizmit serb. Dhe kjo zgjat.
Edi Rama shpalli fundin e nismës Ballkani i Hapur duke thënë se “procesi i Berlinit është përpara nesh”. Çfarë të lexoni midis rreshtave, domethënë çfarë ka pas kodrës?
Nikolaidis: Kam shkruar dhjetëra tekste kundër Ballkanit të Hapur që në momentin e parë kur u shpall ideja, sepse e kisha të qartë se çfarë ishte.
Ishte ideja për të krijuar diçka që do të ishte Mbretëria e serbëve dhe shqiptarëve në vend të asaj që dikur quhej Mbretëria e serbëve, kroatëve dhe sllovenëve. Është një projekt i pamundur që duhet të kënaqte në radhë të parë idetë afariste dhe etnike të Aleksandar Vuçiqit dhe Edi Ramës. Duke qenë se Rama ishte një mbështetës i flaktë i kësaj ideje, e kuptoj deklaratën e tij, e cila e pranon qartë disfatën e Ballkanit të Hapur, për të cilën jam jashtëzakonisht i lumtur, si një shuplakë që ai e meritonte.
