Analisti i njohur boshnjak, Jasmin Mujanoviq ka realizuar një analizë rreth sulmit terrorist që ndodhi të dielën në Bansjkë në veri të Kosovës.
Ai ka përshkruar në hollësi të gjitha detajet pas këtij sulmi, deklaratat e krerëve të Kosovës, ndërkombëtarëve dhe krerëve të Serbisë.
Sipas Mujanoiviq, pavarësisht të gjitha dëshmive që institucionet e Kosovës prezantuan për sulmin terrorist nga i cili mbeti i vrarë një polic i Kosovës dhe katër serbë që ishin pjesë e sulmuesve, Serbia, i mohon këto akuza dhe u përgjigj me akuza drejtuar Kurtit dhe qeverisë së tij për persekutimin e supozuar të serbëve të Kosovës.
“Megjithatë, qeveria Vuçiq shpalli menjëherë një ditë zie kombëtare dhe mediat e regjimit i kanë lavdëruar sulmuesit e vdekur si dëshmorë për kauzën nacionaliste serbe”, shkruan Mujanoviq përThe Guardian.
Sipas analistit boshnjak, pak analistë kanë ndonjë dyshim se Serbia luajti një rol të rëndësishëm në sulm.
“Pyetja më e madhe është se si mund të ketë ndodhur ky sulm në radhë të parë. Përgjigja, mjerisht, nuk është ngushëlluese”.
Sipas Mujanoviq, sulmi është produkt (in)direkt i një riorientimi radikal të politikës amerikane dhe evropiane në mosmarrëveshjen Kosovë-Serbi dhe më gjerë në Ballkanin Perëndimor.
Kjo është analiza e plotë e Jasmin Mujanoviq për The Guardian:
Vrasja fundjavën e kaluar e një oficeri të policisë së Kosovës nga një grup prej 30 ose më shumë militantësh nacionalistë serbë të armatosur rëndë shënon incidentin më të rëndësishëm të sigurisë në atë vend dhe në rajonin e Ballkanit Perëndimor, në më shumë se një dekadë.
Ambasadori i SHBA-së në Kosovë, Jeffrey M Hovenier, e përshkroi sulmin më pas: “Ne e dimë se ishte i koordinuar dhe i sofistikuar… Sasia e armëve sugjeron se kjo ishte serioze, me një plan për të destabilizuar sigurinë në rajon.”
Autoritetet e Kosovës pajtohen dhe janë edhe më të qartë se kë fajësojnë. Domethënë, qeveria e Serbisë dhe presidenti i saj i fortë, Aleksandar Vuçiq.
Në orët pas përleshjeve njëditore mes militantëve dhe policisë, në të cilat u raportuan se ishin vrarë tre sulmues, zyra e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, postoi fotografi të depove të mëdha të armëve dhe municioneve të sekuestruara. “Autorët nuk vepruan vetëm”, shkroi ai, “por [me] mbështetjen e shtetit. Serbia duhet të mbahet plotësisht përgjegjëse për sponsorizimin e dhunës terroriste në territorin e Kosovës”.
Serbia, natyrisht, i mohon këto akuza dhe u përgjigj me akuza drejtuar Kurtit dhe qeverisë së tij për persekutimin e supozuar të serbëve të Kosovës. Megjithatë, qeveria Vuçiq shpalli menjëherë një ditë zie kombëtare dhe mediat e regjimit i kanë lavdëruar sulmuesit e vdekur si dëshmorë për kauzën nacionaliste serbe.
Megjithatë, pak analistë kanë ndonjë dyshim se Serbia luajti një rol të rëndësishëm në sulm.
Pretendohet se territori i vendit është përdorur si një zonë për organizimin e militantëve, udhëheqja e të cilëve dihet se ka lidhje të ngushta me Vuçiqin dhe rrethin e tij të ngushtë. Pamjet me dron të publikuara nga policia e Kosovës, për shembull, duket se tregojnë se nënkryetari i partisë primare etnike serbe në Kosovë, Lista Srpska, ishte në mesin e sulmuesve. Lista Srpska perceptohet gjerësisht si një ndërmarrje përfaqësuese e regjimit të Beogradit, ndërsa Milan Radoiçiq ka qenë nën sanksionet e SHBA për përfshirjen e tij në aktivitete të rëndësishme kriminale që nga dhjetori 2021. Ai tani besohet se fshihet në Serbi. Një tjetër nga sulmuesit dyshohet se ishte ish-truproja e shefit të inteligjencës së vendit (i cili është gjithashtu nën sanksionet e SHBA).
Pyetja më e madhe është se si mund të ketë ndodhur ky sulm në radhë të parë.
Kosova ende pret një forcë paqeruajtëse të NATO-s prej rreth 4,500 trupash, të cilët janë të përfshirë ngushtë në policimin dhe mbledhjen e inteligjencës në vend. Ata u sulmuan dhunshëm në maj të këtij viti nga turmat nacionaliste serbe, duke lënë më shumë se dy duzina paqeruajtës të plagosur. Dhe qeveria e Kosovës ka paralajmëruar për gjasat në rritje të dhunës së rinovuar të orkestruar nga serbët që nga shtatori 2021, kur Serbia vendosi avionë luftarakë përgjatë kufirit për herë të parë që nga lufta e Kosovës në vitin 1999.
Përgjigja, mjerisht, nuk është ngushëlluese.
Sulmi është produkt (in)direkt i një riorientimi radikal të politikës amerikane dhe evropiane në mosmarrëveshjen Kosovë-Serbi dhe më gjerë në Ballkanin Perëndimor. Që nga viti 2020, Uashingtoni dhe Brukseli kanë përqendruar në mënyrë eksplicite interesat e Beogradit mbi të gjitha politikat e tjera fqinje, në një skemë të pamundur për të qetësuar liderët nacionalistë të vendit dhe për t’i tërhequr ata nga orbita e ndikimit të Rusisë. Kjo në një vend ku 70% e popullsisë mbështet agresionin e Rusisë kundër Ukrainës. Edhe pas sulmeve të majit ndaj paqeruajtësve të NATO-s, për shembull, SHBA-ja dhe BE-ja, në mënyrë të jashtëzakonshme, e sanksionuan Kosovën.
Kurti ka akuzuar në mënyrë eksplicite krye të dërguarin rajonal të BE-së, Miroslav Lajçak, se punon në bashkëpunim me Serbinë për t’i bërë presion Prishtinës që t’i dorëzohet kërkesave të Beogradit. Dhe shumica e vëzhguesve pajtohen me të. Përpara se Lajçak të emërohej, ekspertë rajonalë me përvojë paralajmëruan kundër kësaj lëvizjeje, duke përmendur lidhjet historike të ish-ministrit të jashtëm të Sllovakisë me Rusinë. Duke folur për Zërin e Amerikës për sulmin e kësaj jave, ish-analisti i CIA-s, David Kanin, fajësoi gjithashtu zbutjen perëndimore të Vuçiçit për inkurajimin e elementëve ekstremistë në Serbi.
Tani nevojitet një korrigjim i mprehtë i kursit nga SHBA dhe BE. Është e qartë se si politikat e administratës Biden ashtu edhe ato të Komisionit Evropian kanë kontribuar në krizën më të rëndësishme të sigurisë në rajon në vite. Zbutja e tyre ndaj Beogradit ka rrezikuar Kosovën, por edhe shtetet fqinje si Bosnja dhe Mali i Zi, ku militantizmi nacionalist serb, i sponsorizuar gjithashtu nga Serbia, është gjithashtu kërcënimi kryesor i sigurisë së brendshme.
Sanksionet e SHBA-së dhe BE-së kundër Kosovës duhet të anulohen dhe të zëvendësohen me kufizime kundër regjimit të Vuçiqit. Përpjekjet e Serbisë për anëtarësim në BE gjithashtu duhet të ngrihen derisa Beogradi të demonstrojë një përkushtim serioz për de-përshkallëzimin dhe pranimin funksional të realitetit të ekzistencës së Kosovës si shtet i pavarur. . Dhe pesë vendet anëtare të BE-së që nuk e njohin ende sovranitetin e Kosovës duhet të qortohen për rolin e tyre në përkeqësimin e një çështjeje të madhe të sigurisë evropiane, kur kontinenti nuk mund ta përballojë atë. Deri atëherë, nuk mund të ketë kthim kuptimplotë në dialog, sado që diplomatët perëndimorë të duan.