Thomas L. Friedman, një nga zërat më të “kthjellët” në Shtetet e Bashkuara dhe fituesi i trefishtë i çmimit Pulitzer, paralajmëroi për pasojat që do të vinin nga vazhdimi i mbylljes së plotë të ekonomisë, si pasojë e pandemisë së coronavirusit.
“Këto janë ditët që vënë në provë të gjithë llojet e udhëheqësve: lokal, shtetëror ose kombëtar. Të gjithëve u kërkohet të marrin vendime të mëdha për jetën ose vdekjen, pasi ato kalojnë nëpër mjegull, me informacione jo shumë të sakta, dhe ndërsa të gjithë mbrapa bërtasin drejt tyre”, shkruan Thomas Friedman.
Friedman vazhdon tutje: “Unë e di se ata kanë qëllime të mira. Por ndërsa shumë prej njerëzve fillojnë të pushohen nga puna, disa ekspertë fillojnë të pyesin: Prisni një minutë! A po mendoni se çfarë dreqin po i bëjmë ekonomisë sonë, brezit tonë të ardhshëm?”, transmeton Telegrafi.
Gazetari i NY Times thekson se drejtuesit tanë nuk janë të verbër: “Ata janë duke punuar me këshillat e epidemiologëve seriozë dhe ekspertëve të shëndetit publik. Sidoqoftë, ne ende duhet të jemi të kujdesshëm me ‘të menduarit në grup’, i cili është një reagim i natyrshëm, por i rrezikshëm kur i përgjigjemi një krize kombëtare dhe globale. Ne po marrim vendime që prekin të gjithë vendin dhe tërë ekonominë tonë, prandaj, gabimet e vogla mund të sjellin pasoja të mëdha, në të ardhmen e afërt”, u shpreh Firedman.
“Sigurisht, sepse ky virus po prek potencialisht kaq shumë amerikanë menjëherë, dhe ne duhet të sigurojmë më shumë shtretër spitalor, pajisje trajtimi për ata që kanë nevojë për to, dhe pajisje mbrojtëse siç janë maskat për mjekët dhe infermierët që kujdesen për pacientët e infektuar me virus. Kjo është urgjente! Dhe ne duhet të korrigjojmë menjëherë të metën kolosale për të siguruar një test të shpejtë dhe gjithëpërfshirës. Kjo është urgjente! Por duhet të pyesim veten, me të njëjtën urgjencë, nëse mund të minimizojmë në mënyrë kirurgjikale kërcënimin e këtij virusi për njerëzit më të prekur ndërsa maksimizojmë shanset që sa më shumë amerikanë të kthehen në punë të sigurt e sa më shpejt të jetë e mundur”, theksoi Friedman.
Ndërsa Dr. John PA Ioannidis, një epidemiolog dhe bashkë drejtor i Qendrës Stanford për Inovacionin në Meta-Research, vuri në dukje në një gjykim të 17 marsit në StatNews, se nuk ka një kuptim të fortë të shkallës së vdekjes së coronavirusit në të gjithë popullatën. Sidoqoftë, një vështrim në disa nga provat më të mira të disponueshme sot tregon se mund të jetë 1 për qind dhe madje mund të jetë edhe më e ulët.
“Nëse ky është niveli real”, shkroi Ioannidis, “mbyllja e botës me pasoja të jashtëzakonshme sociale dhe financiare mund të jetë krejtësisht e paarsyeshme. Ky është si një elefant i sulmuar nga një mace shtëpiake. I irrituar dhe duke u përpjekur të shmangë macen, elefanti aksidentalisht hidhet nga një shkëmb dhe vdes”, shënoi Ioannidis.
Dr. Steven Woolf , drejtor i Qendrës për Shoqërinë dhe Shëndetin, Commonwealth University Virginia, ndau për NY Times disa mendime: “Përgjigja shoqërore ndaj Covid-19, siç është mbyllja e bizneseve dhe mbyllja e komuniteteve, mund të jetë e nevojshme për të ngadalësuar përhapjen e coronavirusit, por mund të dëmtojë shëndetin në mënyra të tjera, duke kushtuar jetë. Imagjinoni një pacient me dhimbje në gjoks, heziton të telefonojë 911 nga frika e kontraktimit të coronavirusit. Ose një pacient me kancer që duhet të marrë kimioterapinë sepse qendra është e mbyllur”.
“Dhe imagjinoni stresin dhe sëmundjen mendore që do të vijë – e cila tashmë ka ardhur – nga mbyllja e ekonomisë sonë, duke shkaktuar largime masive nga puna”.
“Të ardhurat janë një nga parashikuesit më të fortë të rezultateve shëndetësore dhe sa kohë jetojmë”, tha Woolf.
“Pagat dhe pushimet e humbura po i lënë shumë punëtorë të pasiguruar dhe detyrojnë shumë familje të heqin dorë nga kujdesi mjekësor dhe ilaçet për të paguar ushqim, strehim dhe nevoja të tjera themelore. Njerëzit me ngjyrë dhe të varfrit, të cilët kanë vuajtur për breza me shkallë më të lartë të vdekjes, do të jenë më të prekurit. Punëtorët me të ardhura të ulëta, të cilët arrijnë të kursejnë para për të blerë sende ushqimore dhe për të arritur në dyqan, mund të gjejnë rafte bosh, të lënë nga blerësit e panikut”, u shpreh Woolf.
A ka ndonjë mënyrë tjetër?
Një nga idetë më të mira, sipas gazetarit Friedman është ofruar nga Dr. David L. Katz , drejtori themelues i Qendrës së Kërkimit Parandalues Yale-Griffin të financuar nga Universiteti Yale dhe një ekspert në shëndetin publik dhe mjekësinë parandaluese.
Katz shkroi një pjesë të opinionit në The Times të premten që tërhoqi shumë vëmendje.
Ai argumentoi që ne kemi tri mundësi në këtë kohë: “Duke kursyer sa më shumë jetë të mundshme, duke u siguruar që sistemi ynë mjekësor të mos jetë i mbingarkuar, por edhe duke u siguruar që në procesin e arritjes së dy qëllimeve të para, ne nuk shkatërrojmë ekonominë tonë dhe si rezultat, edhe më shumë jetë”, u shpreh Katz.
Ai argumentoi se, për të gjitha këto arsye, ne duhet të kalojmë nga strategjia e “ndërhyrjes horizontale” që ne po vendosim aktualisht, duke kufizuar lëvizjen dhe tregtinë e të gjithë popullatës, pa marrë parasysh rreziqet e ndryshueshme të infeksionit serioz, në një ndërhyrje më shumë “kirurgjikale vertikale”.
“Një qasje vertikale kirurgjikale do të përqendrohej në mbrojtjen dhe synimin e atyre që ka më shumë të ngjarë të vdesin ose të pësojnë dëmtime afatgjata nga ekspozimi ndaj infeksionit coronavirus, domethënë të moshuarve, personave me sëmundje kronike. Ndërsa pjesa tjetër e shoqërisë në thelb trajtohet ashtu si ne kemi hasur gjithmonë kërcënime familjare si gripi. Kjo do të thotë se do t’u thoshim që të ishin të respektueshëm ndaj të tjerëve kur kolliten ose teshtijnë, të lajnë duart rregullisht dhe nëse ndjehen të sëmurë të qëndrojnë në shtëpi dhe ta kapërcejnë atë, ose të kërkojnë kujdes mjekësor nëse nuk shërohen siç pritej”, theksoi Katz.
Sepse, sipas Katz, si me gripin, shumica dërrmuese do ta kapërcejë atë brenda ditësh, një numër i vogël do të kërkojë shtrimin në spital dhe një përqindje shumë e vogël e më të prekurve do të vdes, në mënyrë tragjike. (Thënë kështu, coronavirusi është më i rrezikshëm sesa gripi tipik me të cilin jemi njohur.)
Siç argumentoi Katz, guvernatorët dhe kryetarët e bashkive, duke zgjedhur mënyrën horizontale të dërgimit të të gjithëve në shtëpi për një periudhë të paspecifikuar, mund të kishin rritur rreziqet e infeksionit për më të prekurit.
“Ndërsa ne i dërgojmë punëtorët, dhe universitetet mbyllin konviktet e tyre dhe i dërgojnë të gjithë studentët e tyre në shtëpi, rinia po dërgohet në shtëpi për t’u ribashkuar me familjet e tyre në të gjithë vendin. Dhe për shkak se na mungon një testim i përhapur, ata mund të mbajnë virusin dhe t’ua transmetojnë atë prindërve të tyre në vitet 50 dhe në vitet ’70 dhe gjyshërit e tyre në vitet ’70 dhe ’80”, tha Katz.
“Përdorni një strategji izolimi dyjavore”, vazhdoi Katz. “Tregojuni të gjithëve që në thelb të qëndrojnë në shtëpi për dy javë, e jo për një kohë të pacaktuar”.
“Ata me infeksion simptomatik duhet të izolohen, me ose pa prova, që është pikërisht ajo që ne bëjmë me gripin” , tha Katz . “Ata që nuk e bëjnë këtë, nëse janë në popullsi me rrezik të ulët, duhet të lejohen të kthehen në punë ose shkollë pas përfundimit të dy javëve”.
Në këtë mënyrë, Katz tha: “Më të prekurit janë të mbrojtur me kujdes derisa infeksioni të ketë mbaruar kursin e tij nga pjesa tjetër e jona, dhe pjesa më e vogël e atyre me rrezik të ulët që zhvillojnë një infeksion serioz, megjithatë, marrin vëmendjen e ekspertëve mjekësorë nga një sistem jo i mbingarkuar. Ne jemi duke llogaritur në minimizimin e rasteve serioze duke mbrojtur më të prekurit nga përhapja, qoftë nga ata me ose pa simptoma”, u shpreh Katz.
Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të bëhet presion ndaj qeverisë federale për të zgjeruar provat sa më gjerë dhe shpejt që të jetë e mundur .
“Unë nuk jam ekspert mjekësor. Unë jam thjesht një gazetar, i cili ka frikë për të dashurit e tij, për fqinjët e tij dhe për njerëzit në mbarë botën aq sa dikush. Unë i ndaj këto ide jo sepse e di se ato janë kurat magjike ose sepse kam menduar pak ndryshe. Unë i ndaj ata sepse jam i sigurt se duhet të zgjerojmë debatin, jam i sigurt se kemi nevojë për më pak mentalitet tufe dhe imunitet më të madh, pasi pranojmë zgjedhjen tonë”, u shpreh
Friedman vazhdon tutje: “Ose ne lejojmë që shumë prej nesh të marrin coronavirusin, të shërohen dhe të kthehemi në punë, ndërsa bëjmë gjithçka që mundemi për të mbrojtur të tjerët që kanë probleme tjera shëndetësore. Ose kemi për t’u mbyllur me muaj të tërë për të provuar të shpëtojmë të gjithë në mbarë botën nga ky virus, pavarësisht nga profili i tyre i rrezikut, dhe të vrasim shumë njerëz me mjete të tjera, të vrasim ekonominë tonë dhe ndoshta të vrasim të ardhmen tonë”.
