Kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi tha në një intervistë më Zërin e Amerikës se Asociacioni i komunave me shumicë serbe duhet të jetë pjesë e marrëveshjes të përgjithshme me Serbinë e cila çon në njohjen e ndërsjellë.
Ai tha se propozimi evropian i mbështetur nga Shtetet e Bashkuara për një marrëveshje pa njohje, nuk mund të jetë i pranueshëm sepse do të mund të krijonte një status-quo të re. Në intervistën me korrespondentin tonë, Besim Abazi, zoti Krasniqi tha se bllokadat aktuale në veriun e Kosovë janë vendosur para së gjithash për ta penguar procesin e bisedimeve Kosovë Serbi për një marrëveshje përfundimtare.
Zoti Krasniqi, si e vlerësoni situatën aktuale në veriun e Kosovës?
Memli Krasniqi: Situata në pjesën veriore të Kosovës është jashtëzakonisht problematike, ka një përkeqësim të gjendjes sidomos pas vendosjes së barrikadave nga grupet kriminale, të cilat janë të kontrolluara dhe orkestruara drejtpërdrejtë nga qarqet më të larta në Serbi, duke përfshirë edhe vet presidentin (Aleksandar) Vuçiç. Ka një tensionim të situatës dhe nga të gjitha informacionet që marrim këto ditë, shihet se nuk ka një zgjidhje të lehtë dhe nuk duket se mund të ketë një përmirësim dhe një kthim në normalitet shumë shpejt, kjo është shumë shqetësuese.
Cila është sipas jush zgjidhja në këtë situatë?
Memli Krasniqi: Shikoni, problemi kryesor i kohëve të fundit në raport me Serbinë por edhe me gjithçka që ndërlidhet me dialogun është se ne po flasim për konsekuencat kur po ndodhin ato. Ne po merremi me konsekuencat dhe po harrojmë pastaj se si ka ardhur deri këtu dhe cilat janë burimet e këtyre problemeve. Këto barrikada por edhe problemet tjera që kanë ndodhur veçanërisht gjatë muajit nëntor, nuk do të ndodhnin sikur të kishte një vizion të qartë në qeverinë e Kosovës dhe te kryeministri (Albin) Kurti për rrugën përpara dhe për trajtimin e dialogut, para së gjithash duke marrë për bazë kërkesat dhe rekomandimet e partnerëve ndërkombëtarë, para së gjithash të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Sikur ne në muajin tetor të kishim racionalitet në qeveri, sikur kryeministri Kurti të dëgjonte kërkesën amerikane për të shtyrë çështjen e tabelave të veturave për dhjetë muaj, do të kishim një zhvillim tjetër, nuk do të hynte në këto aventura të cilat kanë krijuar problem pas problemi. Andaj po, duhet të merremi me konsekuencat aktuale dhe duhet të shohim përpara për zgjidhjet që vlejnë dhe që kthejnë normalitetin e ruajnë sigurinë në veri, por nuk mund të mos e rikujtojmë burimin e këtyre problemeve dhe zinxhirin e gabimeve që kanë rezultuar nga papërgjegjësia e kryeministrit tonë.
Por kryeministri megjithatë në fund i dëgjoi aleatët ndërkombëtarë dhe mori vendime sipas kërkesave të tyre. A nuk i plotësoi në fakt ato që duheshin plotësuar?
Memli Krasniqi: Po është e vërtetë edhe pse me vonesë dhe kjo vonesë pastaj na solli në situatë ku sot në veri nuk ka as institucione të Republikës së Kosovës, as integrim të komunitetit serb, nuk ka as zgjedhje lokale të cilat u shpallën dhe pastaj nga ana e qeverisë dhe presidencës u kërkua që të shtyhen, jo në përputhshmëri me Kushtetutën, nuk ka as targa të Republikës së Kosovës, krejt çfarë ka janë barrikadat. Kështu që është pozitive që më në fund është këndellur kryeministri i Kosovës dhe e ka parë që Kosova mund të ketë sukses vetëm në koordinim me partnerët ndërkombëtarë, para së gjithash me Shtetet e Bashkuara, por konsekuencat janë këtu me ne dhe ne sot merremi me problemin e barrikadave, të cilat nuk kanë zgjidhje tjetër përveç se të hiqen, nuk mund të ketë dorëzim para këtyre barrikadave.
Nga kush duhet të hiqen zoti Krasniqi?
Memli Krasniqi: E mira e të mirës do të ishte që ato të hiqen nga ata që i kanë vendosur dhe unë besoj se angazhimi ndërkombëtar nëkëtë moment duhet të jetë i përqendruar aty. Por, gjithashtu ne duhet t’i themi gjërat ashtu siç janë, nuk mund të lejohet të kthehen në përditshmëri siç po ndodhë tash e më shumë se dhjetë ditë. Nëse barrikadat bëhen pjesë e normalitetit të ashtuquajtur në veri, Kosova jo vetëm që do ta ketë shumë më të dobët pozicionin e vet negociues për arritjen e marrëveshjes finale me Serbinë, por njerëzit që jetojnë atje, siç po përballen tash e dhjetë ditë, do të përballen edhe në të ardhmen me mungesë totale të sigurisë dhe me një presion, në mënyrë të veçantë shqiptarët që jetojnë atje me presionin e largimit. Është e padrejtë, është e paarsyeshme që në fund të vitit 2022 e në fillim të vitit 2023, ne të kemi situata ku shqiptarët shpërngulen nga shtëpitë e tyre në veri të vendit.
Po nëse nuk hiqen nga ata që i kanë vendosur, si duhet të veprohet?
Memli Krasniqi: Duhet të hiqen nga institucionet e Kosovës, ashtu siç i kemi hequr edhe në të kaluarën. Ka pasur dy tre raste gjatë këtyre viteve që janë vendosur barrikadat në veriun e vendit por i kemi hequr.
Por KFOR-i ka kërkuar kohë për këtë?
Memli Krasniqi: Kohë kanë kërkuar dhe kohë ju kanë dhënë. Nuk mund t’ju japim kohë të përjetshme, sepse nëse kryeministri thotë kanë kërkuar pak kohë para një jave apo dhjetë ditëve, sa është kjo pak kohë, a është një javë apo një muaj? Unë e shoh shumë të rrezikshme nëse ne hyjmë në kohën e festave me barrikada të vendosura sepse realisht do bëhet një kohë e gjatë dhe pastaj do t’i kemi barrikadat si pjesë të përditshmërisë në veri?
A nuk do të ishte e rrezikshme që të provohet me forcë të largohen ato nga institucionet e Kosovës?
Memli Krasniqi: Është rrezik në cilëndo formë, rrezik është edhe që janë vendosur e rrezik është edhe sikur të hiqen, por nëse ato nuk hiqen do të jetë një dorëzim absolut i qeverisë para barrikadave dhe bandave kriminale.
Zoti Krasniqi, diplomatët perëndimor dhe posaçërisht ata amerikan, po ngulin këmbë, sidomos për shkak të kësaj situate, në fillimin më të shpejtë të bisedimeve për zbatimin e marrëveshjes për Asociacionin e komunave me shumicë serbe. Si duhet të veprojë Kosova tani?
Memli Krasniqi: Unë mendoj që barrikadat janë vendosur para së gjithash për ta penguar procesin e dialogut, do të thotë e shoh se ka një tërheqje edhe nga ana e presidentit të Serbisë prej procesit të bisedimeve. Ne gjatë gjithë kohës i kemi bërë ftesë dhe i kemi kërkuar kryeministrit që të jetë vërtetë serioz në qasjen e tij në raport me partnerët ndërkombëtarë dhe në pjesëmarrjen në dialog, sepse realisht dialogu nuk ka alternativë më të mirë dhe arritja e marrëveshjes që do të duhej të rezultonte me njohjen e ndërsjellë Kosovë – Serbi, duhet të jetë prioritet në këtë raport. Kemi parë që një vit e gjysmë ka humbur pa ndonjë progres, ka pasur një degradim të procesit të dialogut. Prej asaj që para disa vitesh kemi diskutuar për çështje të mëdha si njohja e ndërsjellë, anëtarësimi në OKB, por edhe mënyra e zgjidhjes së problemeve që kanë mbetur pa u finalizuar, në muajt e fundit një herë flasim për targa të veturave, një herë për dokumente të identifikimit, herë tjetër për çështjen e energjisë, por asnjëherë deri tash për ta zgjidhur përfundimisht konfliktin e ngrirë që kemi ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe për këtë duhet vërtetë një impenjim shumë më serioz, ashtu siç kërkohet edhe nga partnerët ndërkombëtarë.
Ju jeni takuar edhe vet me zotin (Gabriel) Escobar. A ishte kjo kërkesë drejtuar edhe juve, e kam fjalën për Asociacionin e komunave me shumicë serbe?
Memli Krasniqi: Këtu obligimi kushtetues dhe ligjor për të udhëhequr dialogun dhe për të ndërmarrë veprime të nevojshme i takon kryeministrit dhe qeverisë. Edhe Gjykata Kushtetuese pat vendosur në një aktgjykim të një ligji para disa vitesh kur ne nga pozicioni i pozitës i dhamë opozitës të drejtën për ta udhëhequr dialogun, pat vendosur që kjo nuk është e drejtë dhe duhet që vet qeveria dhe kryeministri ta bëjë një gjë të tillë. Andaj, raportet tona me partnerët ndërkombëtarë dhe në këtë rast me Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë raporte që i kemi mirëmbajtur pavarësisht pozicionit tonë. Kërkesa e partnerëve ndërkombëtarë dhe SHBA-së është që të ketë një angazhim serioz dhe unë besoj që dita e ditës janë duke kuptuar që një rekomandim si Parti Demokratike dhe unë personalisht e kemi dhënë qysh moti që të mos ketë një qasje parciale, që të mos fokusohemi në tema të ndara por që të fokusohemi në atë që thuhet “nuk jemi dakorduar për asgjë derisa nuk jemi dakorduar për gjithçka” të jetë qasja e re e këtij dialogu. Unë besoj që vetëm kështu mund të arrijmë një rezultat konkret sepse përndryshe do të ketë gjithmonë kushtimisht po e quaj, zjarre të reja e pastaj ndërkombëtarët po shndërrohen në zjarrfikës.
Megjithatë për Asociacionin është ngulur këmbë shumë kohëve të fundit posaçërisht nga diplomacia amerikane. Si të tejkalohet kjo, si t’i gjendet zgjidhja?
Memli Krasniqi: Në mënyrë të thjeshtë, duhet të jetë pjesë e marrëveshjes të përgjithshme e cila rezulton me njohjen e ndërsjellë. Asociacioni edhe kur është diskutuar asnjëherë nuk është diskutuar që të ketë kompetenca ekzekutive, asnjëherë nuk është diskutuar dhe as kërkuar që të ketë çfarëdo lloj karakteri që del jashtë Kushtetutës së Kosovës. Asociacioni nëse themelohet dhe ai duhet të jetë pjesë e marrëveshjes së përgjithshme që rezulton me njohje të ndërsjellë, duhet të jetë një grumbullim i kompetencave ekzistuese brenda Kushtetutës së Kosovës, të cilat mund të modelohen për t’iu dhënë një siguri që e kërkojnë komuniteti serb në Kosovë. Unë besoj se vizioni i institucioneve, qeverisë dhe i Kosovës duhet të jetë jo se çka kërkon Serbia por çka kërkojnë qytetarët e komunitetit serb të Kosovës dhe nëse kjo është qasja unë besoj që do të jetë më e lehtë që të arrihet deri te ai moment ku modelohet edhe Asociacioni brenda Kushtetutës së Kosovës por gjithsesi brenda një pakoje, një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse obligative për të gjithë që rezulton me njohjen e ndërsjellë.
Zoti Krasniqi ju e vlerësuat situatën të rëndë në veriun e Kosovës. Cili është roli i opozitës, çfarë po bën opozita për ta ndihmuar qeverinë apo po bën opozitarizëm klasik për të përfituar nga situata në të cilën ndodhet qeveria?
Memli Krasniqi: Unë kam thënë prej ditës që jam kryetar i Partisë Demokratike të Kosovës se modeli më i keq i opozitës që ka ndodhur ndonjëherë në Kosovë ka qenë modeli i Vetëvendosjes dhe Albin Kurtit. Ata sot janë në pushtet, ne asnjëherë nuk do t’i bëjmë opozitë shtetit tonë për shkak të pozicionit që jemi. Për sa i përket dialogut me Serbinë, ne ia kemi dhënë edhe mbështetjen e plotë dhe hapësirën e nevojshme e të mjaftueshme kryeministrit që të merret seriozisht me këtë çështje, as nuk e kemi ftuar për të raportuar në Kuvendin e Kosovës e as nuk e kemi akuzuar për krejt gabimet e mëdha që ka bërë në këtë proces përveç se në situata të caktuara kemi shpreh bindjen dhe mendimin tonë se nuk duhet të tërhiqet nga qëllimi dhe procesi për të pasur marrëveshje finale me njohje të ndërsjellë dhe po ashtu në momentin kur veprimet e tij në kundërshtim me kërkesat amerikane filluan një proces të dorëheqjes së serbëve nga institucionet, unë i kam shkruar letër duke i ofruar tërë mbështetjen dhe ndihmën e Partisë Demokratike në çfarëdo forme për të kthyer normalitetin atje. Pas kësaj ka ndodhur edhe një takim dhe ne edhe në raportet me ndërkombëtarët e kemi shprehur qëndrimin që besoj që e kemi të ngjashëm gjitha partitë politike. Andaj, ne nuk e kemi penguar në asnjë formë por përkundrazi, besoj që e kemi ndihmuar më shumë se sa e meriton.
Zoti Krasniqi ju gjatë tërë kohës folët për njohjen e ndërsjellë ndërkaq kemi një propozim që u bë i njohur si nisma franko-gjermane që tashmë po quhet propozimi evropian, që në fakt parasheh një marrëveshje por pa njohje të ndërsjellë por me angazhimin e të dyja palëve që nuk do ta pengojnë njëra tjetrën në proceset integruese. A është e pranueshme një marrëveshje e tillë dhe si e shihni ju rrjedhën e saj?
Memli Krasniqi: Unë e kam parë vetëm versionin e parë të dokumentit dhe nuk e kam parë dokumentin e ri që është sjellë në Kosovë. E kam bërë të qartë se versioni i parë është i papranueshëm për Kosovën dhe unë nuk besoj që ka parti politike shqiptare që mund ta pranojë një gjë të tillë sepse realisht ai dokument kërkon që të hiqet dorë së paku për një periudhë të caktuar nga njohja e ndërsjellë. Realisht kjo do të ishte një transformim i madh i kërkesës të cilët e kemi të gjithë që të ketë një marrëveshje me njohjen në qendër dhe kjo është një marrëveshje me Asociacionin në qendër dhe jo me njohjen. Kështu që shpresoj shumë dhe kjo ka qenë kërkesa ime drejtuar kryeministrit që të trajtojë këtë temë seriozisht dhe ta angazhohet që të nxjerrë më të mirën. Dokumentet nuk janë asnjëherë rigjide deri në atë masë që të mos ndryshohen. Fatmirësisht nuk ka pasur një qasje merre ose leje sepse po të kishte unë besoj se do të përfundonte shpejt do të ishte leje dhe pastaj ne do të mbeteshim në këtë status-quo e cila nuk është fare e mirë por po ashtu nuk do të hiqnim dorë nga objektivat shtetërore dhe qytetare që i kemi.
A ka ndryshuar diçka në diplomacinë perëndimore madje përfshirë edhe atë amerikane, ata e mbështesin fuqishëm këtë propozim që në fakt nuk përfshinë njohje?
Memli Krasniqi: Në fakt është ndryshimi më substancial i disa viteve të fundit. Është e hera e parë që shohim një koncentrim dhe dakordim të të gjitha palëve perëndimore duke përfshirë Evropën, shtetet kryesore evropiane Gjermaninë, Francën por po ashtu edhe Mbretërinë e Bashkuar, Italinë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të gjithë të tjerë, pra ka një mbështetje për të pasur një proces, për të shkuar përpara, për të arritur një marrëveshje që tashmë quhet marrëveshja bazë. Kjo nuk është marrëveshje finale, unë këtu e kam shqetësimin themelor, nëse kjo marrëveshje do të arsyetohej si një marrëveshje bazë pa një termin të caktuar apo datë për marrëveshjen finale druaj se krejt çfarë do të ndodhë është krijimi i një status-quoje të re e cila mund të jetë më e favorshme në disa elemente për Kosovën por nuk do të zgjidhë problemet që kemi me Serbinë e të cilat unë konsideroj që domosdoshmërisht duhet të jenë të zgjidhura për të mos ia lënë këtë gjeneratave pasuese.