James Hooper, ish-diplomat amerikan, ekspert për Ballkanin thekson se fakti që nënpresidenti i Shteteve të Bashkuara mund ta vizitojë Serbinë dhe Kosovën pa ndonjë atmosferë krize, pa pritje se ai duhet të vijë për të ndalur një luftë, tregon se sa shumë ka ecur para Ballkani.
Por, Kosova dhe Serbia duhet ta kuptojnë si duhet vizitën e Bidenit.
“Në mungesë të një krize, vëmendja e madhe e SHBA-ve për rajonin nuk duhet të merret më si diçka e sigurt, edhe nëse është fjala për një mik që i ka marrë gjithmonë seriozisht problemet e rajonit gjatë ditëve të errëta, kur dhuna ishte endemike dhe e ardhmja dukej e zbehtë dhe i cili ka dhënë kontribut të madh për stabilitetin relativ që rajoni tani e ka”, shkruan Hooper për Evropën e Lirë.
Mbi të gjitha, liderët e Kosovës kanë nevojë që t’ia shprehin nënpresidentit Biden, i cili do të jetë në detyrë deri më 20 janar, se ata janë në gjendje të angazhohen me SHBA-të në baza strategjike.
“Kjo nënkupton përqëndrimi i vëmendjes në çështje që janë shqetësime amerikane, veçanërisht çështje që kanë të bëjnë me sigurinë e rajonit: e ardhmja e marrëdhënieve me Serbinë dhe si të ecët përpara; kërcënimi që mungesa e stabilitetit në Maqedoni të përhapet si infeksion dhe si të prandalohen ekstremistët nga nxitja e telasheve atje; përhapja e simpatisë për ekstremistët islamik në Kosovë dhe rajon, dhe si të zbutet ky ekstremizëm; dhe planet se si të zbutet korrupsioni në Kosovë pavarësisht se çfarë çmimi i dhimbshëm të ketë”, shkruan eksperti për Ballkanin.
Shkurtimisht, liderët e Kosovës duhet t’iu japin arsye zyrtarëve të lartë amerikanë që janë pjesë e delegacionit për t’u angazhuar me Kosovën në çështje strategjike, në mënyrë që delegacioni të largohet nga Prishtina me bindjen se ka ende përparësi të dyanshme që Kosova të trajtohet si aleat i besueshëm dhe partner i afërt në rajon.
Rreziku më i madh është që udhëheqja kolektive e Kosovës do të shfaqë sjellje më provinciale dhe pritje që do të bindin zyrtarët amerikanë që ka pak rrezik dhe asnjë çmim për SHBA-të që të lejojnë marrëdhëniet bilaterale me Kosovën të vazhdojnë tutje.
Kjo nënkupton evitimin e tendencës së disa kosovarëve që të ankohen rreth vështirësive të tyre dhe të pyesin SHBA-të që të marrin përsipër zgjidhjen e çështjeve që në fakt Kosova ka fuqi t’i zgjidh vet, siç është puna me shënimin e kufirit me Malin e Zi.
“Bindja ime është, ndonëse unë nuk pretendoj se jam ekspert në lidhje me kufirin, por kosovarët kanë pasur mundësi ta trajtojnë këtë shumë më mirë nga fillimi dhe se ende nuk është shumë vonë që të kërkohet përfshirja e Komisionit të Venedikut për të gjetur një mënyrë për të zgjidhur problemin në mënyrë konstruktive”, thotë ai.
Kosova do të ishte në një pozitë shumë më të fuqishme për të vazhduar qëllimin drejt anëtarësimit në NATO nëse liderët e saj shfaqin shkathtësinë e tyre për të zgjidhur këtë problem vet me malazezët se sa që të mbështetën në SHBA t’i lirojë nga barra dhe presioni i arritjes së një kompromisi që funksionon.
Sa i përket NATO-s, është legjitime për liderët e Kosovës që të angazhohen seriozisht me nënpresidentin Biden për të gjetur një rrugë realiste drejtë anëtarësimit dhe zgjerimit të bashkëpunimit të para-anëtarësimit të saj me Aleancën.
Marrë parasysh rëndësinë e rolit që ka të bëjë me NATO-n në diskutimet me administratën e SHBA-ve, është e pranueshme dhe bile edhe e nevojshme për kosovarët që të kërkojnë perspektiven e Bidenit, këshillë dhe ndihmë në avansimin e kandidaturës së Kosovës në një mënyrë të qartë që shkon përtej retorikës rreth qëllime përfundimtare.
Kosovarët duhet të insistojnë dhe atë fuqishëm, për diçka të qartë nga Bideni sa i përket NATO-s. Duke e pasur parasysh se sa e rëndësishme është NATO për sigurinë përfundimtare të Kosovës, dhe pengesat që i ka drejtë anëtarësimit në BE dhe OKB, qëndrueshmëria e pavarur e Kosovës në një periudhë të caktuar do të lidhet me rrugën e saj të mundshme drejtë anëtarësimit në NATO.
Vizita e Bidenit në Serbi është potencialisht me rëndësi tejet të madhe, nëse ai do e sjellë me veti mesazhin se SHBA-të duan të zhvillojnë partneritet më të afërt me Beogradin.
Prej një marrëdhënie më të afërt SHBA-Serbi nuk do të përfitonin vetëm dy shtetet, por edhe Kosova.
Më e rëndësishme për Serbinë, kjo do iu jepte serbëve një mënyrë për të ecur përtej politikës së tyre që është e dalur afati dhe statike, një trashegimi i epokës së Titos kjo, duke e pozicionuar në mes të SHBA-ve/BE-së dhe Rusisë, në një mënyrë që nuk janë “as në perëndim, por as në lindje”.
Kjo i ka lënë ata në ekspozuar ndaj pretendimeve ekonomike dhe politike hegjemoniste të Rusisë pa iu dhënë atyre avantazh të rëndësishëm ndaj Rusisë apo perëndimit.
Biden duhet t’iu bëj të qartë serbëve që një partneritet më i afërt me Serbisë mund të arrihet vetëm duke u mbështetur në një themel solid të lidhjeve në mes të Beogradit dhe Prishtinës dhe se Serbia duhet të ecë shumë përpara që të mësohet me realitetin në lidhje me pavarësinë e Kosovës përfshirë edhe një anëtarësim të afërt në OKB.
Kjo nuk ka nevojë të ndodhë gjatë gjashtë muajve të administratës së Obamës, por do të ndihmonte sikur Biden t’iu ofronte bashkëbiseduesve në Beograd një horizont se kur kjo do të ndodhë. (Teksti u shkrua enkas për Radion Evropa e Lirë).