Procesi zgjedhor në BE, i cili do të mbahet nga 6 deri më 9 qershor, si dhe periudha e tranzicionit deri në zgjedhjen e drejtuesve të rinj të institucioneve evropiane, mund të ndikojnë në angazhimin e Bashkimit në Ballkanin Perëndimor, si dhe në procesin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, thonë diplomatët.
Përfaqësuesi special i BE-së për dialog, Miroslav Lajçak, tashmë është zgjedhur ambasador i BE-së në Zvicër që nga 1 shtatori i këtij viti, por ende nuk është bërë e ditur se kush do ta zëvendësojë në pozitën e tanishme.
Përpara se të vendosë se kush do ta ketë atë rol, BE-ja duhet të vendosë se si e sheh procesin dhe rolin e saj në të.
E gjithë kjo do të varet edhe nga kush do të jetë në krye të Shërbimit të Punëve të Jashtme të BE-së (EEAS), i cili është përfaqësuesi i lartë për politikën e jashtme dhe të sigurisë.
Në një rast ideal, emri i pasardhësit të Josep Borrell i cili është në atë pozicion, mund të dihet në verë, me kusht që në qershor vendet anëtare të bien dakord se kush do të jetë presidenti i ardhshëm i Komisionit Evropian. Pastaj ai person merr mbështetjen e shumicës në Parlamentin Evropian në seancat e para të korrikut.
Në atë rast, me propozim të Këshillit Evropian, me miratimin e Kryetarit të Komisionit, mund të emërohet një përfaqësues i lartë për politikë të jashtme dhe siguri.
Ky funksion nënkupton një “rol të dyfishtë”, sepse nga njëra anë ai është kreu i diplomacisë së përbashkët të BE-së ku përfaqëson vendet anëtare, dhe nga ana tjetër ai është automatikisht anëtar i kolegjiumit të komisionerëve evropianë si nënkryetar i Komisioni, raporton Radio Evropa e Lirë.
Që nga hyrja në fuqi e Traktatit të Lisbonës, tre persona e kanë mbajtur këtë pozitë, dhe i treti gjithashtu ka luajtur një rol të madh politik në emër të BE-së në dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Dialogu filloi gjatë mandatit të Catherine Ashton, vazhdoi me Federico Mogherini dhe tani po zhvillohet nën tutelën e Josep Borrell.
Edhe pse disa vende të BE-së do të donin që pasardhësi i Lajçakut të dihej para fundit të gushtit, për të siguruar vazhdimësi, pa vakum në atë post, ka edhe nga ata që besojnë se ky person nuk duhet të emërohet nga Borrell, por nga pasardhësi i tij.
Shumica pajtohen se dialogu Kosovë-Serbi dhe angazhimi në Bosnje dhe Hercegovinë – si dy sfidat më të mëdha të sigurisë për BE-në në rajon – kërkojnë vëmendje të vazhdueshme edhe gjatë tranzicionit në BE, për shkak të zgjedhjeve evropiane.
Drejtuesit aktualë të institucioneve të BE-së po marrin pjesë aktive në fushatën zgjedhore të BE-së, përfshirë Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e cila premton se do të mbështesë zgjerimin nëse rizgjedhë.
Me të në fushatë do të jetë edhe kreu aktual i kabinetit Bjoern Seriberg, si dhe disa zyrtarë të Komisionit, të cilët për të shmangur konfliktin e interesit, gjatë fushatës morën leje pa pagesë.
Më 24 prill, Parlamenti Evropian do të mbajë seancën e fundit plenare në këtë përbërje. Përfundimi i punës së Parlamentit Evropian, në prag të zgjedhjeve, shënon edhe fillimin e fazës së tranzicionit institucional në BE.
Zgjedhjet e BE-së, thonë diplomatët e BE-së, mund të ndikojnë gjithashtu në vendimin e Bashkimit për çështjen e Ballkanit Perëndimor.
Ata vlerësojnë se do të duhet një periudhë jo aq e shkurtër për të përfunduar të gjitha pozicionet kyçe në institucionet e BE-së, nga pranvera deri në fund të vitit, në varësi të gatishmërisë së vendeve anëtare për të arritur një marrëveshje për shpërndarjen e posteve.
Formalisht nuk do të ketë vakum institucional, pasi të gjithë të besuarit aktualë do të jenë në pozicionet e tyre deri në konfirmimin e pasardhësve.
Por, nga pikëpamja politike, në këtë periudhë BE-ja përmbahet nga çdo vendim i rëndësishëm politik financiar apo institucional.
Se sa do të ndikojë kjo në angazhimet në Ballkanin Perëndimor do të varet më së shumti nga shpejtësia me të cilën ata që do të caktohen në to do të emërohen dhe do të marrin poste të reja.
Megjithatë, disa burime diplomatike të Radios Evropa e Lirë në BE thonë se shumica e vendimeve në lidhje me rajonin e Ballkanit Perëndimor tashmë janë miratuar dhe se gjërat mund të fillojnë pavarësisht zgjedhjeve të BE-së.
Më në fund, u arrit një marrëveshje midis Parlamentit Evropian dhe Këshillit Evropian për një paketë financiare prej gjashtë miliardë eurosh për reformat dhe zhvillimin ekonomik në Ballkanin Perëndimor.
Kjo marrëveshje është arritur nën presionin e kohës, thuajse në minutën e fundit, dhe mund të konfirmohet në seancën e fundit plenare më 23 dhe 24 prill.
Pas vendimit, fati i këtij plani nuk do të varet më nga Parlamenti Europian, përveç rolit mbikëqyrës që do të ketë në të ardhmen.
Edhe negociatat e anëtarësimit, të cilat janë hapur me disa vende të rajonit, mund të përparojnë nëse ka një konsensus në Këshill dhe këtu nuk do të ketë nevojë për rolin e Parlamentit Evropian.
Hungaria, e cila do të marrë presidencën e BE-së nga 1 korriku i këtij viti, synon të hapë disa kapituj të negociatave për anëtarësimin me Serbinë, të mbyllë disa kapituj me Malin e Zi, të hapë negociatat për kapitujt e parë me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, dhe përfundimisht për të filluar negociatat e anëtarësimit me Bosnjë dhe Hercegovinën.
Këto synime i ka shprehur pak javë më parë përfaqësuesi i Qeverisë së Hungarisë, Viktor Orbán, në një debat në Parlamentin Evropian.
Hungaria beson gjithashtu se pagesat e para për disa vende të rajonit nga Fondi i Rritjes së Ballkanit Perëndimor do të bëhen në gjysmën e dytë të këtij viti.
Të gjitha këto veprime do të varen tërësisht nga vullneti i vendeve anëtare të BE-së.
