Ambasadori amerikan në Kosovë, Geoffrey Hovenier, ka thënë se bisedimet për formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe duhet të fillojnë urgjentisht, në përputhje me vendimin e Gjykatës Kushtetuese të vitit 2015, raportojnë Reporters.
Në një intervistë për disa media të Kosovës, ai tha se SHBA-ja asnjëherë nuk e ka përkrahur dhe nuk do ta mbështesë një formë si Republika Srpska.
Si mund të gjejmë një mënyrë për t’i bindur serbët të kthehen. Cila mund të jetë zgjidhja për këtë situatë?
Mendoj se kësaj pyetjeje mund t’i përgjigjen vetëm qytetarët e Kosovës dhe ata që kanë vendosur të mos marrin pjesë më në të, gjë që thashë dhe ne jemi të shqetësuar. Ajo që do të thoja është se ne inkurajojmë Qeverinë e Kosovës që të bëjë gjithçka që mundet për të dëgjuar komunitetin, për të dëgjuar ata që kanë vendosur të largohen dhe për të dëgjuar shqetësimet që ata kanë identifikuar, në mënyrë që ata të ndjejnë se mund të kthehen tek ajo që është rënë dakord, që është integrimi i komunitetit serb në institucionet qeveritare, dhe kjo është ajo që ne do të donim të shohim. Është një përkushtim i popullit të Kosovës në ligj dhe në Kushtetutë për një shtet multietnik ku të gjithë njerëzit mund të jetojnë në kushte dinjiteti dhe sigurie dhe të gëzojnë të drejta të barabarta pa u quajtur etnik. Dhe për atë pjesë të komunitetit që shpreh shqetësimin dhe zhgënjimin që nuk e sheh këtë duke u realizuar plotësisht,
Pas ngjarjeve në veri të Kosovës që rezultuan nga vendimet e Qeverisë së Kosovës, çfarë raporti ka sot qeveria amerikane me qeverinë e Kosovës dhe kryeministrin Kurti?
SHBA ka një partneritet afatgjatë dhe të qëndrueshëm me popullin e Kosovës. SHBA-të luajtën një rol të rëndësishëm në mbështetjen e popullit të Kosovës gjatë kohës kur ai përjetoi trauma dhe gjatë krijimit të shtetit të tij. Ne jemi krenarë për rolin tonë në mbështetjen e popullit të Kosovës për të arritur një shtet sovran dhe të pavarur me institucione funksionale dhe kjo nuk do të ndryshojë kurrë pavarësisht se kush është në pushtet. Përkushtimi ynë ndaj popullit të Kosovës është i qëndrueshëm dhe i hekurt. Unë vetë e kam bërë të qartë se po i kërkoj kësaj qeverie të bëjë gjëra që unë e di se janë të vështira, por që ne i konsiderojmë të rëndësishme. Mendoj se ajo që kemi thënë deri tani karakterizon situatën aktuale. Kryeministri Kurti e bëri të qartë se është në komunikim të rregullt me mua dhe absolutisht mund të konfirmoj se është kështu. Por ajo që nuk mund ta konfirmoj është se Qeveria nuk e ka bërë atë që kemi kërkuar.
A gaboi Qeveria e Kosovës që nuk e shtyu fare vendimin për dhjetë muaj dhe me largimin nga institucionet a u kthye gjendja në atë dhjetë vjet më parë?
Mendoj se do të preferoja të them atë që po kërkon SHBA-ja nga Qeveria e Kosovës në lidhje me targat – të jepet një vonesë e plotë, të jepet më shumë kohë, të punohet në këtë çështje së bashku me komunitetin që është i prekur drejtpërdrejt dhe ka shprehur shqetësimin e tillë, planin aktual për zbatim. Na vjen keq, cila ishte pjesa e dytë e pyetjes suaj?
A po i kthehemi situatës së 10 viteve më parë në Marrëveshjen e Brukselit?
Nuk jam i sigurt se jam i kualifikuar për të gjykuar situatën në veri. Besoj se të gjithë qytetarët e Kosovës janë të shqetësuar për gjendjen në veri. Kjo shoqëri do të jetë më e fortë kur të gjithë elementët e saj të marrin pjesë në strukturat e qeverisjes. Forca e Kosovës është ndër të tjera edhe multietniciteti i saj. Prandaj, ne shpresojmë se komuniteti etnik serb do të marrë pjesë plotësisht në menaxhim, të gjithë kemi punuar në këtë dhe shpresojmë ta arrijmë.
A janë marrë vendimet e Qeverisë së Kosovës në koordinim me SHBA-në dhe çfarë duhet bërë në këtë situatë, cili është rekomandimi juaj?
Unë mendoj se kam bërë tashmë rekomandime, kështu që do t’ju jap tre pikat që përmendët më herët. Së pari, ne besojmë se tërheqja e komunitetit serb nga institucionet nuk është pjesë e zgjidhjes dhe ka potencial për të rritur tensionet. Prandaj shpresojmë që do të jetë e përkohshme dhe presim që të kthehen në institucione. Këshilla jonë për qeverinë është, siç thatë ju, dypartiake në këtë krizë aktuale. Njëra është që të shtyhet tërësisht dhënia e targave që të ketë më shumë kohë për zëvendësimin e tyre, të mos shkohet me masa ndëshkimore, që do të thotë gjobë nga 21 nëntori, mendoj se është një kërkesë e drejtë. Dhe e dyta është fillimi urgjent i negociatave për Asociacionin, e cila është identifikuar si një çështje e ndjeshme dhe e rëndësishme në komunitetin serb, por edhe në Beograd. Besojmë se ky është një obligim, i nënshkruar në procesin e Brukselit, i ratifikuar në Kuvendin e Kosovës. ka pasur një vendim të Gjykatës Kushtetuese që jep parametrat që përmenda, se kemi një Komunitet që do të merrej me këtë problem dhe besojmë se duhet të ketë një propozim për Asociacionin në tryezë që do të diskutohet. E cila është në përputhje me Kushtetutën e Kosovës dhe në përputhje me vendimin e Gjykatës Kushtetuese.
Kurti tha se do të pranonte planin franko-gjerman, por jo Asociacionin. A është e mundur të arrihet një marrëveshje me Serbinë pa Asociacionin?
Mendoj se do të ishte e papërshtatshme që unë të flisja për përmbajtjen e çdo propozimi që Miroslav Lajçak apo të tjerët do ta shtronin në tryezë. E gjithë pika e komunikimit të ndjeshëm diplomatik është të jesh i ndjeshëm pasi qeveritë merren me kompleksitetin. Besoj se edhe Beogradi e ka bërë të qartë se prioritet i japin edhe Asociacionit si pjesë e pakos për atë që po diskutohet në procesin e dialogut. Qëndrimi i qeverisë amerikane nuk ka ndryshuar. Ne gjithashtu besojmë se duhet të përmbushet obligimi i qeverisë së Kosovës ndaj Asociacionit.
Kurti dhe partia e tij e bënë të qartë dje përmes një ribotimi të një videoje të vitit 2007 ku ZSO thuhet se është kancer për Kosovën dhe po e kthen Kosovën në një lloj Bosnje me “Republikën Srpska”. A po mendoni të kërkoni nga Beogradi që të shtyjë aplikimin për Asociacionin?
Unë nuk do ta pranoja këtë simetri. Unë mendoj se është një ekuivalencë e rreme. Kërkojmë nga Qeveria e Kosovës që të shtyjë aksionin për zbatimin e vendimit sepse mendojmë se duhet më shumë kohë për lëshimin e targave. Ne nuk e kontestojmë legjitimitetin e nevojës afatgjatë për heqjen e targave të lëshuara në Serbi. Asociacioni është në tavolinë që nga viti 2013 në paketën e Brukselit. Ai ka shkuar në Gjykatën Kushtetuese në vitin 2015, ndërsa tani jemi në vitin 2022. Prandaj, nuk mendojmë se është e paarsyeshme të pritet që Qeveria e Kosovës t’i përmbushë obligimet që ka marrë për të bërë diçka. Dhe, në përgjigje të shqetësimit tuaj specifik për një marrëveshje si “Republika Srpska”, ne gjithashtu biem dakord për këtë. Jemi dakord me shumë njerëz që e kanë shprehur këtë shqetësim. Kjo nuk është as e përshtatshme dhe as e dëshirueshme në lidhje me mënyrën se si do të funksiononte ky Asociacion në Kosovë. Vendimi i Gjykatës tuaj Kushtetuese parashikon disa parametra që do të siguronin që kjo të mos jetë kështu. Ka shumë mënyra se si Qeveria e Kosovës do ta përmbushte këtë obligim që ka marrë. E kush do ta shmangte këtë situatë si “Republika Srpska”. Dhe ne mezi presim që Qeveria e Kosovës të vendosë urgjentisht disa propozime në tryezë për ta arritur këtë.
Ju keni luajtur një rol të rëndësishëm në korrik të këtij viti dhe keni arritur të zgjidhni krizën. A jeni përfshirë në ndonjë mënyrë në zgjidhjen e krizës aktuale në ndonjë bisedë specifike. A mund të na jepni disa detaje në lidhje me qasjen tuaj ndaj kësaj?
SHBA-të dhe miqtë e tjerë të Kosovës janë të angazhuar aktivisht në nivele të ndryshme, duke u përpjekur të ulin tensionet dhe të krijojnë kushte që sjellin një shtet më funksional, shërbime më të mira për qytetarët, pavarësisht nga përkatësia etnike. Po, kam qenë i angazhuar në takime të shumta me zyrtarë të lartë, ka pasur edhe komunikime mes kolegëve të mi dhe zyrtarëve të lartë shtetërorë, ka komunikime mes kryeqyteteve. Edhe sot isha në Mitrovicën e Veriut dhe u takova me përfaqësues të shoqërisë civile për t’i dëgjuar drejtpërdrejt, për t’u siguruar se i kuptoj shqetësimet e tyre dhe se si i shohin gjërat. Si puna që bëjmë, ashtu edhe këshillat që i japim qeverisë së Kosovës që të përpiqet ta vendosë situatën e vështirë për të cilën jemi të shqetësuar në një vend më të mirë. Nuk e di nëse do të ishte e përshtatshme për mua të hyj në ndonjë hollësi tjetër përveç asaj që ju kam bërë të qartë tashmë, në mesazhet e dërguara nga unë dhe kolegët e mi amerikanë dhe ambasadat e tjera perëndimore. Unë jam një diplomat, që do të thotë se jam gjithmonë në kërkim të mënyrave pozitive për të përparuar. Unë duhet të besoj se ne mund të gjejmë një rrugë përpara që është në interes të të gjithë të përfshirëve dhe për të garantuar paqen dhe sigurinë./Prishtinapress/