Në përpjekjen për pastrim të sistemit nga gjyqtarët e korruptuar, të paaftë profesionalisht, apo me kontakte në botën e krimit, procesi i vetingut i dha një grusht të fortë sistemit të drejtësisë. Rënia njëri pas tjetrit e gjyqtarëve në të tre nivelet e gjyqësorit i la sallat e gjyqit bosh dhe sallat ku arkivohen dosjet plot.
Për shkak të organikës më të numërt në rang vendi, efektet zbrazëse të vetingut u ndien së shumti në Gjykatën e Tiranës. Institucionin që në organikë ka të parashikuar 75 gjyqtarë, ndërrimi i motmoteve 2022-2023 e gjeti me 37 të tillë. Prej tyre 15 i përkasin Dhomës Penale dhe 22 të tjerë Dhomës Civile.
“Gjykimi në Tiranë është në gjendje drastike. Vonesat janë të shumta. Me gjithë përpjekjen që bëjnë gjyqtarët për t’i gjykuar brenda afatit, e dimë si është situata”, thotë juristi Gentian Rumano.
Problemi që e ka prekur gjithë strukturën rëndon më shumë në Dhomën Civile për shkak të përpjesëtimit mes numrit të gjyqtarëve dhe barrës së madhe të dosjeve. Sipas të dhënave zyrtare, gjatë vitit 2022 në Gjykatën e kryeqytetit janë regjistruar 20826 çështje civile, ndërkohë që gati 17600 dosje janë mbartur nga vitit i mëparshëm.
“Situata në Gjykatën e Tiranës është problematike. Kriza ka mbërritur në shkallët e para. Aktualisht ka mbetur me vetëm 36 gjyqtarë, gjysmën e trupës”, thotë Gerti Shella. “Nga 3 muaj, maksimumi 1 vit që zgjidhej një çështje civile, koha ka shkuar 2-3 vite”.
Mes morisë së llojit të çështjeve që përballon dhoma civile e Gjykatës së Tiranës seksioni më i mangët momental është ai familjar. E gjitha reflektohet në tejzgjatje të proceseve, veçanërisht ato të divorceve.
“Ka pasur 10 gjyqtarë, aktualisht janë 4”, thotë Shella. “Ky numër i pakët, duke u shtuar gjithashtu edhe çështjet, ka bërë që gjyqtarët të jenë shumë të ngadaltë në shqyrtimin e çështjeve të zgjidhjes së martesës”, thotë Rumano.
“Në seksionin familjar në mënyrë të veçantë seksionin familjar në mënyrë të veçantë, treguesit flasin për kohëzgjatje të veçantë 4-6 muaj të shqyrtimit. Ndërkohë që tani, koha ka kaluar tashmë 2 vjet”, thotë Shella.
“Duke qenë se divorci është proces stres ndjellës, ka ankth të shtuar, duke marrë në konsideratë faktin që pjesa më e madhe e proceseve vijnë në gjykatë pas konfliktesh të shumta”, shpjegon psikologia klinike Redina Balla. “Bashkëshortët janë shumë konfliktualë dhe niveli arrin deri aty sa nuk arrijnë dot të balancojnë akumulimet e tyre, zemërimet apo lëndimet që ka sjellë ky proces, duke anashkaluar dhënien e prioritetit ndaj fëmijës”.
Nëse i referohemi të dhënave zyrtare të paraqitura në këtë tabelë, numri i çështjeve për të cilët gjykata ka mundur të dalë me vendim përfundimtar është i përafërt me dosjet që kanë qenë në pritje nga viti paraardhës. Kjo do të thotë që paditë e reja për zgjidhje martesë të depozituara në tre vitet e fundit, shanset për zgjidhje i kanë pasur dhe i kanë vetëm në vitin pasardhës.
Zvarritja e gjykimeve, për arsye të mbingarkesës, mund të sjellë edhe situata tejet të komplikuara ligjore.
Shtyrja në një kohë të paarsyeshme e një procesi gjyqësor zgjidhjeje martesë sjell për palët jo vetëm pasoja juridike të papëlqyeshme, por mbi të gjitha, sociale. Kur vjen puna tek pasojat, ata që i vuajnë më shumë janë fëmijët e mitur të çifteve që përballen në gjykatë.
Për juristët vonesat në shqyrtimet e divorceve nuk kanë sjellë rënie të cilësisë së gjykimit, por kjo duket se nuk mjafton. Stërhollimi përtej çdo afati i proceseve të zgjidhjeve të martesave, vetëm shton përmasat e dramës së aktorëve të përfshirë. Kur proceset civile në Gjykatën e Tiranës janë në zgrip të një kolapsi, i mbetet Këshillit të Lartë Gjyqësor, si qeveri e sistemit, të marrë masat e duhura për t’i futur në shinat e normalitetit./Prishtinapress/
