Nga Jahja Lluka
Ah, malli i Shqipërisë, malli i atdheut të dashur, i shenjtë mall dhe dashuri e shenjtë, kush është ai shqiptar që s’e ka pasur në dhe të huaj! Duhet të jesh jashtë Shqipërisë, e të jesh larg, për të kuptuar se ç’forcë e ç’bukuri të ëmbël ka për veshët kjo fjalë: Shqipëri! – Faik Konica
Duke pasur parasysh që numri i shqiptarëve është shumë më i madh jashtë atdheut sesa brenda, është domosdoshmëri që diasporës t’i kushtohet vëmendje e veçantë; duke përdorur një strategji konkrete në raport me të. Përderisa potenciali i saj mbetet i lartë në shumë fusha, shtetet shqiptare duhet të jenë të hapura së pari në thithjen e trurit nga jashtë, po ashtu në krijimin e mundësive për investime në ekonomi, arsim e shëndetësi, të cilat do të krijonin një ambient të mirëqenë për popullatën brenda atdheut dhe rikthimin e shpresës dhe dëshirës për ta bërë vendin. Sepse, ne mund të jemi në gjithë botën, por kemi vetëm një shtëpi, me rrënjët e së cilës jemi të lidhur përjetësisht.
Por, për t’u bërë racionalë dhe praktikë, duhen të merren vendime të prekshme të cilat do të ishin frytdhënëse në raport me diasporën. Kushtetuta duhet ndryshuar për t’iu dhënë mundësinë e votimit diasporës. Kështu do kishin përfaqësuesit e tyre në parlamentet shqiptare.
Fati i një pjese të madhe të kombit tonë ka qenë që në periudha të ndryshme të ndryshme të historisë të shpërngulet nga trojet e veta për shkak të luftërave, eksodeve dhe faktorëve të tjerë. Por, pavarësisht faktit që ishin larg atdheut, diaspora shqiptare dha kontribut të rëndësishëm në shumë procese, përfshirë këtu krijimin e shtetit shqiptar me 1912 dhe po ashtu vazhduan misionin e tyre deri në pavarësimin e Kosovës. Madje, edhe në ditët e sotme diaspora është kontribuuesi kryesor në mirëqenien e shumë familjeve në vend e që kanë ndikim të drejtë për drejtë në progresin e përgjithshëm të shoqërisë shqiptare.
Duke e pasur të gjallë frymën patriotike të trashëguar nga pasardhësit të cilët vdiqën me mall për Shqiptarinë, sot gjeneratat e reja përveç që po shkëlqejnë në karrierë në fusha të ndryshme, ata asnjëherë nuk po i mohojnë rrënjët. Përkundrazi, po e ngritin lart kombin shqiptar me veprat e tyre brilante. E pamë Kampionatin Botëror të Futbollit, ku djemtë tanë shkëlqyen duke na dhënë vullnet dhe duke i treguar botës se shqiptarët janë bartësit e civilizimit të lashtë, në shtyllat e të cilit qëndrojnë sot vlerat perëndimore. Fakt është që diaspora jonë jo vetëm që ka ndihmuar atdheun, por ajo u integrua në ato vende dhe kontinente ku është prezente, ku përveç fuqisë punëtore ajo nxjerri koka intelektuale të kalibrit botëror, artistë e sportistë të cilët po mahnitin botën.
Duke pasë parasysh pra që numri i shqiptarëve është shumë më i madh jasht[ atdheut sesa brenda, është domosdoshmëri që diasporës t’i kushtohet vëmendje e veçantë; duke përdorur një strategji konkrete në raport me të. Përderisa potenciali i saj mbetet i lartë në shumë fusha, shtetet shqiptare duhet të jenë të hapura së pari në thithjen e trurit nga jashtë, po ashtu në krijimin e mundësive për investime në ekonomi, arsim e shëndetësi, të cilat do të krijonin një ambient të mirëqenë për popullatën brenda atdheut dhe rikthimin e shpresës dhe dëshirës për ta bërë vendin. Sepse, ne mund të jemi në gjithë botën, por kemi vetëm një shtëpi, me rrënjët e së cilës jemi të lidhur përjetësisht.
Por, për t’u bërë racionalë dhe praktikë duhen të merren vendime të prekshme të cilat do ishin frytdhënëse në raport me diasporën. Kushtetuta duhet ndryshuar për t’iu dhënë mundësinë e votimit diasporës. Kështu do kishin përfaqësuesit e tyre në parlamentet shqiptare. Përderisa ekziston vullneti i diasporës që të ndihmojë vendin ku përket, njashtu shtetet shqiptare duhet të shfaqin vullnetin për të ndryshuar ligjet kushtetuese ku përfshihen mërgimtarë të zot të cilët do të kontribuonin në zhvillimin e demokracisë në vend.
I kemi shembull arbëreshët që edhe pse numërojnë shekuj jashtë atdheut, nuk harruan gjuhën, kulturën dhe traditën. Kemi arvanitasit në Greqi të cilët janë me miliona, e që ruajnë me fanatizëm rrënjët dhe gjuhën e vjetër. Kemi arnautët të cilët e mondernizuan Egjiptin dhe Turqinë e që janë miliona, duke mos harruar se nga vijnë. Kemi diasporën në Perëndim që dhanë shumë për çështjen shqiptare, diasporën në Amerikë e cila e ngriti në nivel botëror kauzën shqiptare duke i dhënë shpresë e dritë kombit në ditë të vështira.
Andaj diaspora duhet trajtuar si aset i rëndësishëm e që nuk duhet të mbesin vetëm fjalë në këtë drejtim, por vendime të prekshme nga ana e qeverive shqiptare, sepse gjaku nuk tjetërsohet e as nuk bëhet ujë.
