Gazetaret ukrainase që mbërritën në Kosovë nga vatra e luftës në Ukrainë vetëm pak javë më parë, Liudmyla Lukianchenko dhe Tetiana Kraselnykova, për Ekonomia Online treguan se si erdhi deri tek aplikimi në programin “Gazetarët në Rezidencë”, se si u mikpritën në Kosovë.
Në kuadër të programit Journalists in Residence – Kosovo, program i iniciuar nga European Centre for Press and Media Freedom ECPMF, e që po implementohet nga AGK-ja, i mbështetur financiarisht nga Qeveria e Republikës së Kosovës, OSCE Mission in Kosovo, si dhe iniciativa Hannah Arendt, gazetaret Liudmyla Lukianchenko më nëntë gusht dhe Tetiana Kraselnykova së bashku me të birin e saj, Nazar Chaban, më pesë gusht u pritën në Kosovë.
Ato thanë se kanë mbetur të mahnitur nga mikpritja në Kosovë, dhe për më tepër përgjigjja e tejet e shpejt ndaj aplikimit të tyre për të gjetur strehim në Kosovë ishte çështje orësh, si dhe trajtimi e kujdesi tejet serioz e i përkushtuar e karakterizoi pritjen e tyre, sipas Lukianchenkos.
“Epo, para së gjithash, mësova për këtë program nga përfaqësuesit e Unionit tonë Kombëtar të Gazetarëve të Ukrainës diku në shkurt, dhe ata më thanë se ekziston një bashkëpunim i tillë midis gazetarëve. Pas kësaj, për rreth dy-tre muaj, kam studiuar me kujdes, kam parë, shqyrtuar botimet e gazetarëve tuaj, publikimet që ata kanë botuar. Epo, më dukej se ky lloj bashkëpunimi mund të ishte interesant, sepse sot gazetarët ukrainas kanë çfarë të tregojnë për Kosovën, gazetarët, Kosovën për ukrainasit. Dhe ndoshta ky bashkëpunim do të jetë shumë i dobishëm për ne. Epo, para së gjithash, u befasova shumë këndshëm nga organizatorët. Mendova se këto aplikacione do arrinin të shqyrtoheshin për dy ose tre muaj, por vendosa të aplikoja. Dhe kështu e dërgova aplikimin. Në mëngjes kur po kontrolloja informacionin se sa nga raketat tona u rrëzuan mbi Kiev atë natë, gjëja e parë që më ra në sy ishte e-maili im. Dhe pashë e-mailat, dhe nga e-mailat e para, ishte një nga një person, i cili mu përgjigj dy orë më vonë dhe më shkroi se ishin të lumtur që më panë të aplikoja për në Kosovë.
“Ishte pak tronditëse për mua, sepse mendova se do të merrte shumë kohë. Dhe më pas ka pasur një lloj koordinimi jo shumë të shpejtë me stafin e zyrës në lidhje me organizimin e blerjes së biletave, duke diskutuar pika të ndryshme. Epo, kur erdhi koha për t’u takuar në aeroportin e Khrystyna, pashë një ekip kaq të mirë, një ekip shumë të mirë. Ishte shumë bukur që i takova. Pastaj, kur mbërrita në radio u thirr emri im dhe të them të drejtën, mendova se më thirrën në transmetim, sepse isha drejtuese e Radio Televizionit Kombëtar për gjashtëmbëdhjetë vjet. Kam pasur një tronditje të vogël dhe një lloj deja vu-je. Ndihem sikur më ka mbetur ende një këmbë në Kiev. Por atëherë disi ishim të gjithë vetëm. Momente të tilla janë të këndshme. Dhe unë jam shumë mirënjohëse për faktin që ata i menduan të gjitha pikat me shumë kujdes dhe ishin shumë të vëmendshëm ndaj nesh. Për shembull, unë, sepse jam tashmë një grua e rritur, u habita kur më pyetën të nesërmen në mëngjes se kur duhej të takoheshim në zyrë këtu se a kam fjetur dhe a kam ngrënë”, tha gazetarja nga Kievi, Liudmyla Lukianchenko.
Gazetarja Lukianchenko ndau me ekipin e Ekonomia Online edhe detaje të pushtimit rus, nga të cilat mësuam se operacionet ushtarake kryesore po zënë vend në të Ukrainës. Lukiachenko tregoi se kur ka alarme apo granata të lëshuara në zonën ku ajo ka banuar deri para pak javësh, të gjithë njerëzit njoftohen dhe janë të detyruar të kalojnë natën në strehimore, duke shtuar se të nesërmen ata duhet të punojnë edhe pse natën apo netë të tëra mund të kenë kaluar duke fjetur në kushte të strehimoreve emergjente.
“Kryeqyteti i Ukrainës ishte dhe është agresioni rus. Pushtimi në shkallë të plotë sapo kishte filluar me operacionin special në Kiev në tre ditë. Tani kështu vazhdon lufta. Operacionet kryesore ushtarake janë në lindje. Kievi bombardohet pothuajse çdo ditë. Dmth pardje ishte forca jonë ajrore. Njëzet raketa në afrimin e Kievit, domethënë njëzet raketa për këtë. Epo, llogarisni sa kushtojnë këto raketa dhe sa na japin një dozë të tillë mirësie për Kievin çdo ditë. Epo, ishte pikërisht ajo javë që tani, në parim, për dy ditë, Kievi në Kiev është i qetë. Kur isha në Kiev, po, ishte granatime dhe ishin alarmet e para të qëndrueshme ajrore mbi qindra vendbanime. Unë jam këtu tani, por marr një mesazh në telefonin tim kur bie një alarm për sulm ajror në Kiev. Kjo është e gjitha. Domethënë, tre ose katër herë në ditë. Ose gjithçka fillon nga nata e parë deri në natën e katërt, ky granatim vazhdon. Kjo do të thotë, kur një granatim i tillë ndodh natën, njerëzit, natyrisht, nuk po flenë, ata janë në strehimore. Dhe mund ta imagjinoni ditën e punës së një personi që e kaloi natën zgjuar diku në një depo”, rrëfeu gazetarja nga Kievi.
Gazetarja nga Kievi, Lukianchenko tha se në Kiev gjenden hiç më pak se 3 milionë njerëz, 1 milion më shumë se në tërë Kosovën. Kur bie fjala te statistikat, gazetarja tha se në fillim të luftës, në Ukrainë gjendeshin dyzet e një milion ukrainas, ndërkaq, sipas statistikave që përmend gazetarja në fjalë, kanë mbetur vetëm tridhjetë e tre milionë sosh.
Lukianchenko insistoi që termi i saktë që duhet përdorur për çka portretizoi si tragjedi është luftë, jo konflikt dhe se një tendencë e tillë nuk është e re sidomos në Evropë.
“E gjithë kjo jetë është një copëz e jetës në luftë, nuk është aspak ajo që kemi pasur në kohën e paqes, kur gjithçka ka qenë sipas planit. Jeta gjatë luftës nuk shkon sipas planit. Fëmija juaj nuk do të shkojë në shkollë nesër, dikush nuk do të shkojë në punë. Epo, thjesht nuk mund t’i telefononi prindërit tuaj dhe nuk do të jeni mirë. Do rrini si mbi kunja dhe gjilpëra, duke menduar për atë që ndodhi me anëtarët e caktuar të familjes. Domethënë është stres i vazhdueshëm. Dhe kur gjëra të tilla ndodhin pas një apo dy ditësh heshtje, nuk duket më se ndoshta ky nuk do të jetë fundi për ne. Por, për fat të keq, lufta vazhdon dhe ne e kemi gjatë gjithë kohës. Është më e rëndësishme të thuhet se sot në Kiev, shikova sot, hapa faqen e internetit të agjencisë sonë të informacionit Ukrinform, ku thuhet se sot vetëm në Kiev ka tre milionë njerëz, ndërsa në Kosovë janë dy milionë njerëz. Dhe Kievi është një qytet me miliona. Këta janë banorë vendas të qytetit, plus emigrantë nga lindja e Ukrainës. Këto statistika janë të marra në bazë të asaj se sa njerëz sot kanë lidhje celulare. Dhe këta tre milionë njerëz në një metropol të madh përjetojnë stres çdo ditë. Po flas për qytetin tim. Por Ukraina është shumë e madhe. Epo, nëse marrim matjet, atëherë për sa i përket madhësisë, atëherë ky është një rreth i Kievit. E vogël dhe e thjeshtë për krahasim, është e rëndësishme të ndjesh se sa është kjo një tragjedi për një vend të madh. Edhe pse në krahasim me Rusinë, mirë, jemi të vegjël dhe, ndoshta, le të emërtojmë statistika të tilla që ishin relevante në datën njëzet e katër shkurt të vitit njëzet e dytë, në fillim të pushtimit rus. Sipas statistikave, ishin dyzet e një milion ukrainas. Dyzet e një milion sot janë tridhjetë e tre milion, tetë milion janë njëzet për qind e ukrainasve. Sot jashtë vendit janë bërë emigrant. Domethënë ky rezultat del bëhet menjëherë kur dëgjojmë statistikat, del që kjo është tragjedia që ekziston në vendin tonë. Dhe kjo tragjedi nuk mund të quhet ndryshe veçse luftë. Domethënë nuk është një operacion special, nuk është konflikt, është luftë. Sepse ato çojnë në pasoja të tilla, tragjedi të tilla. Mund të quhet vetëm luftë, jo konflikt. Dhe mund t’i vini emra të ndryshëm kësaj lufte, siç bëhet sot, veçanërisht në Evropë” u shpreh Lukianchenko.
Ndërkohë, gazetarja e cila është këtu me të birin e saj, Tetiana Kraselnykova rrëfeu se si dëgjoi për programin “Gazetarët në Rezidencë” ku vuri në theks një sërë gjërash përfshi mbi të gjitha sigurinë e djalit të saj. Ajo vlerësoi se me të aplikuar në program gjithçka u finalizua e u konkretizua tejet shpejt dhe se u pritën mjaft mirë me të mbërritur në Kosovë.
“Kur kolegët e mi më treguan për këtë program, kolegia ime dhe një mikeshë e cila së fundmi kishte ardhur në Kosovë me djalin e saj. Dhe pastaj Tanya telefonon, ju duhet kjo, dhe duhet. Këtu fëmija do të jetë i sigurt dhe një shkëmbim i tillë përvojash është i mundur. Dhe ta tregosh këtë është një shans për t’i treguar Kosovës situatën në Ukrainë, si dhe për të fituar përvojë, siç ishte rasti këtu. Ukraina që i mbijetoi luftës. Njerëzit këtu i kuptojnë ukrainasit, siç thashë tashmë. Dhe ky është një vend ku fëmija im mund të jetë i sigurt. Të mos dëgjojmë alarmin dhe të kemi frikë nga avionët që fluturojnë mbi ne dhe të kuptojmë se nëse dëgjojmë një shpërthim, është fishekzjarrë, është festë, jo rrezik. Ne jemi shumë mirënjohës për këtë mundësi shoqërimi. Kur aplikova për mua ishte diçka si një mrekulli. Nuk besoja vërtet se mund të futesha në këtë program, por gjithçka ndodhi shumë shpejt. Një përgjigje e shpejtë është koordinim i shpejtë. Kishim vetëm më pak se dy javë në takim. Gjithçka ishte aq e shpejtë, shumë e shpejtë. Dhe kur mbërritëm në aeroport në mes të natës na pritën si mysafirë shumë të dalluar. Pas një udhëtimi të gjatë, ishim shumë të rraskapitur, të lodhur. Zbret nga avioni dhe kupton me një gëzim të madh që të presin këtu, se je e mirëpritur këtu, se je e nevojshme këtu, që ishe ende në aeroport kur pe një moment të tillë që ne të nisemi me flamurin e Ukrainës nga aeroporti”, tha Kraselnykova për EO.
Tetiana vazhdoi me entuziazëm të flasë për mikpritjen nga njerëzit në Kosovë, duke i përshkruar si shumë miqësorë. Ajo tregoi se si ishte ndarë nga i biri vullnetarisht duke e dërguar atë të qëndrojë me prindërit e saj, me mendimin se fëmija i saj do jetë më i sigurt.
Mirëpo pikërisht shumë afër vendndodhjes së fëmijës së saj kishte rënë një raketë e cila fatmirësisht nuk kishte shpërthyer. Ajo vazhdon të tregojë se si fëmijët që janë dëshmitarë të këtyre fatkeqësive janë viktimat më të mëdha të luftës dhe se mezi pret të kthehet në vendin e saj të lindjes.
“Secili prej nesh përshëndetet me buzëqeshje. Njerëzit këtu janë shumë miqësorë. Takuam edhe ushtarë nga Ukraina, po largoheshim, na thanë ‘Lavdi Ukrainës!’, dhe ishte aq e dhimbshme; deri në lot. Dhe në momente të tilla kupton se ku të duhet, duhet të bësh diçka. Çdo gjë që nuk bëhet, çdo gjë bëhet në kohën e vet dhe ashtu siç duhet. Unë jam shumë mirënjohës për këtë mundësi. Çdo gjë do të rregullohet. Faleminderit! Ne jetojmë në një vend të vogël, të qetë, tashmë në qendër të Ukrainës, por me fillimin e pushtimit rus, e kuptoj që nuk ka mbetur asnjë vend i qetë në Ukrainë dhe a është e pavarur pjesa lindore e Ukrainës apo qendra perëndimore nuk dihet? Tashmë është e rrezikshme kudo. Dhe qyteti ynë u bë i famshëm, për fat të keq, si pasojë e një tragjedie vitin e kaluar, kur më shumë se njëzet njerëz u dogjën të gjallë si pasojë e një rakete ruse që goditi një qendër tregtare. Qyteti i Kremenchuk, si dhe qendra e supozuar. Në vendin tonë, raketat shkatërrojnë shtëpitë, dhe më pas gazetat, kur dëshironi që familja juaj të jetë e sigurt. Ky është djali im, e kam dërguar te prindërit e tij vetëm pak kohë më parë.
Unë mendoja se atje do të jetë e qetë dhe paqësore. Por në kohët e fundit ra një raketë në fushën e tyre, e cila falë Zotit nuk shpërtheu dhe një fëmijë thërret, thotë ‘Ne shkuam me shokët me biçikletë për të parë si ishte raketa”, siç e kuptoni këta janë fëmijë të luftës që shohin raketa, që shohin vdekjen që mbarti Rusia. Na shkatërroi ne, kulturën tonë, jetën tonë, të ardhmen tonë, burrat, fëmijët, gratë tona pa dallim. Dhe është e frikshme të jetosh në këtë botë, të rritësh fëmijë, por jo siç thonë ata, dhe atdheu nuk mund të zgjidhet. Unë e dua vendin tim, kam lindur atje’”.
“Dhe edhe atje disa vite më parë më pyetën pse nuk e bëre, pse nuk ike më herët? E dua shumë Ukrainën, dua të jetoj aty e vetëm të udhëtoj nëpër botë. Unë dua të shoh botën, por të kthehem të jetoj në Ukrainë. Dmth kam ardhur këtu me një shpresë të tillë që nuk do të zgjasë shumë. Por Ukraina nuk u kthye shpejt në një vend paqësor, por në një vend të pasur dhe të lulëzuar që mundi terroristët në Ukrainën tonë”, tha Kraselnykova që po qëndron këtu me të birin e saj, Nazar Chaban që pritet të dalë në klasën e katërt pas dy muajsh.
Chaban tregoi se sa shumë lufta kishte ndikuar në jetën e tij si fëmijë, dhe se ndonëse kishte mbajtur mësim online edhe gjatë pandemisë, fillimi i luftës ua pamundësoi shumë fëmijëve të Ukrainës t’i ktheheshin mësimit fizikisht si moshatarët e tyre anë e kënd botës.
Nazar u shpreh se lumturia për të është të shohë e ndjejë paqe dhe se shumë fëmijë nuk po mund as të qasen në mësim shkak i mungesës së internetit në shumë qytete, fshatra, zona e vendbanime në Ukrainë dhe se gjatë një bisede me kolegen e nënës së tij, Lyudmilan, tha se nuk do që të “luajë më lojën luftë e armë”, të cilën duket se prindërit ua kanë paraqitur fëmijëve si portretizim të asaj që po ndodhë tashmë gati dy vjet në Ukrainë nga pushtimi rus.