Administrata Biden kishte një shqetësim më të menjëhershëm. Kishte një vetëdije të mprehtë, tha një zyrtar, sepse Netanyahu pritet të marrë pjesë në Samitin e dytë për Demokraci të Bidenit këtë javë. Një zyrtar i lartë tha se konsensusi ishte se do të ishte thellësisht e pakëndshme që Netanyahu të fliste, ndërsa qindra mijëra izraelitë po protestonin se si ai po çmontonte kontrollet mbi pushtetin e Qeverisë së tij
Në një deklaratë të dielën mbrëma, menjëherë pasi Netanyahu shkarkoi ministrin e tij të Mbrojtjes për shkak se ishte shkëputur me Qeverinë për rishikimin e drejtësisë, Shtëpia e Bardhë vuri në dukje se presidenti Biden i kishte thënë Netanyahut me telefon një javë më parë se vlerat demokratike “kanë qenë gjithmonë dhe duhet të mbeten një shenjë dalluese e marrëdhënieve SHBA-Izrael”. Ndryshimet e mëdha në sistem, tha Bideni, duhet “të ndiqen vetëm me bazën më të gjerë të mundshme të mbështetjes popullore”.
Ndërhyrja amerikane në politikën e brendshme të Izraelit
Deklarata ishte e habitshme, sepse në kohë normale, linja standarde për një Shtëpi të Bardhë – qoftë ajo demokrate apo republikane – është se Washingtoni nuk ndërhyn në politikën e brendshme të aleatëve të tij.
Kështu nuk ka qenë kurrë në të vërtetë; ndërhyn gjatë gjithë kohës, zakonisht në prapaskenë. Por në këtë rast, Bideni dhe këshilltarët e tij hoqën dorë nga të gjitha pretendimet, duke u vënë publikisht në kundërshtim me Netanyahun, edhe pse ai e quajti veten në biseda me zyrtarët e administratës si një njeri që kërkonte dëshpërimisht kompromis.
Privatisht, zyrtarët e administratës thanë se bisedat me Qeverinë e Netanyahut ishin edhe më të prera, duke treguar se imazhi i Izraelit si demokracia e vetme në Lindjen e Mesme ishte në rrezik.
Ambasadori i SHBA-së në Izrael, Thomas R. Nides, i cili ka rrënjë të thella në Partinë Demokratike që datojnë në administratën e Clintonit, e kaloi fundjavën duke përcjellë mesazhe nga Bideni dhe stafi i tij. Brett McGurk, zyrtari më i lartë i Lindjes së Mesme në Shtëpinë e Bardhë, i cili ka punuar për presidentët demokratë dhe republikanë, ishte në kontakt të shpeshtë me ambasadorin izraelit në Shtetet e Bashkuara, Michael Herzog.
Të dielën mbrëma, zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë arritën në dy përfundime. E para ishte se Netanyahu kishte bërë një llogaritje të gabuar të thellë kur njoftoi shkarkimin e ministrit të Mbrojtjes, Yoav Gallant, i cili kishte bërë thirrje publikisht për pezullimin e përpjekjeve për miratimin e legjislacionit që do të ndryshonte mënyrën e emërimit të gjyqtarëve.
Përfundimi i dytë, thanë ata, ishte Netanyahu po kërkonte një rrugëdalje nga kriza dhe përfitoi duke u thënë partnerëve të krahut të djathtë në koalicionin e tij të brishtë se ai nuk mund të rrezikonte të humbiste mbështetjen e aleatit më të rëndësishëm të Izraelit. Mesazhi i tij, tha një zyrtar i lartë, ishte se Izraeli së shpejti mund të përballet me një krizë me Iranin, i cili po i afrohet gjithnjë e më shumë aftësisë së armëve bërthamore, dhe se ai nuk mund të përballojë të tjetërsojë Washingtonin.
Shmangia e një lufte civile
Kështu, kur Netanyahu njoftoi të hënën në Izrael se “kur ekziston mundësia për të parandaluar një luftë civile përmes dialogut”, ai “do të merrte kohën për dialog”, ata e lexuan atë si një mesazh për anëtarët e ekstremit të djathtë të koalicionit të tij se nuk kishte zgjidhje tjetër.
Netanyahu e vuri veten në një sprovë të pamundur, tha një zyrtar i lartë, duke u thënë zyrtarëve amerikanë dhe publikut izraelit se ai po kërkonte kompromis dhe megjithatë po përpiqej të mbante së bashku anëtarët e koalicionit të krahut të djathtë, të cilët i duheshin për të mbetur në pushtet – dhe i cili refuzoi të tërhiqej.
Në thelb të mosmarrëveshjes ishte një argument themelor rreth natyrës së demokracisë, që përfshinte ndryshime që Netanyahu nuk ishte dukur kurrë më parë i pasionuar për to – por u detyrua të mbështeste për të mbajtur të bashkuar koalicionin e tij të krahut të djathtë.
Ai këmbënguli se heqja e pushtetit nga Gjykata e Lartë izraelite për të anuluar ligjet e miratuara nga Parlamenti i Izraelit, Knesset, ishte i nevojshëm për të promovuar demokracinë e vërtetë – edhe pse atij iu desh ta pezullonte atë një javë më parë. Dhe ndryshimet në mënyrën e emërimit të gjyqtarëve dhe për ta bërë më të vështirë shkarkimin e një kryeministri, shumë kritikëve iu duk se vendosin pushtet të pakontrolluar në duart e Qeverisë.
Rishikimi i propozuar erdhi gjithashtu, ndërsa Netanyahu po përballet me akuza për korrupsion dhe disa kishin frikë se ai mund t’i përdorte ndryshimet për të nxjerrë veten nga problemet e tij ligjore.
Megjithatë, ekipi i Bidenit kishte gjithashtu një shqetësim më të menjëhershëm. Kishte një vetëdije të mprehtë, tha një zyrtar, sepse Netanyahu pritet të marrë pjesë në Samitin e dytë për Demokraci të Bidenit këtë javë. Një zyrtar i lartë tha se konsensusi ishte se do të ishte thellësisht e pakëndshme që Netanyahu të fliste, ndërsa qindra mijëra izraelitë po protestonin se si ai po çmontonte kontrollet mbi pushtetin e Qeverisë së tij.
Përktheu: Forca Jashari
