Në një intervistë përpara largimit nga detyra, Josep Borrell ka dhënë alarmin për luftën e Rusisë në Ukrainë, duke u kërkuar vendeve të BE-së “të bëjnë më shumë” për të mbështetur ukrainasit.
Ndërsa mandati i tij pesë-vjeçar si shef i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian përfundon, Josep Borrell ka dhënë një paralajmërim përfundimtar për rrezikun që paraqet ekspansionizmi rus për të gjithë bllokun dhe u bën thirrje, për herë të fundit, vendeve anëtare të forcojnë ushtritë e tyre.
“Ne kemi arritur pikën e thyerjes. Tani është momenti kur vendet anëtare duhet të vendosin: ne shkojmë dhe ne mbështesim”, tha Borrell në një intervistë me një grup mediash, përfshirë Euronews, dy ditë para përfundimit të mandatit të tij.
“Rusët po shtyjnë shumë. Rusët nuk presin negociata. Rusia vazhdon të shtyjë ngadalë por vazhdimisht”, vazhdoi ai.
“Situata në vijën e parë nuk është e mirë por ukrainasit rezistojnë”, tha Borrell.
Bëhet e ditur se komentet e tij vijnë në një kohë kritike të luftës, me trupat ruse duke bërë përfitime të konsiderueshme territoriale dhe duke përshkallëzuar sulmet e tyre në shkallë të gjerë kundër sistemit energjetik të Ukrainës dhe infrastrukturës civile.
Në të njëjtën kohë, rreth 11,000 ushtarë të Koresë së Veriut i janë bashkuar betejës në rajonin e Kurskut
“Epërsia ruse vazhdon. Ato janë ndihmuar nga Koreja e Veriut shumë më tepër sesa ne kemi qenë në gjendje t’u ofrojmë ukrainasve”, tha Borrell.
“Duhet të kuptoj: a është Rusia e izoluar politikisht? Sigurisht që jo. Sa njerëz shkuan në Kazan?” pyeti ai, duke iu referuar samitit të BRICS në tetor, ku Putin priti njerëz si Xi Jinping i Kinës, Narendra Modi i Indisë, Cyril Ramaphose i Afrikës së Jugut dhe Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guterres, mes të ftuarve të tjerë.
“Nuk mund të them sinqerisht se Rusia po izolohet në komunitetin ndërkombëtar”, shtoi shefi i politikës së jashtme të BE-së.
Përfaqësuesi i Lartë, një nga mbështetësit më të vendosur të Kievit në bllok, kaloi një pjesë të madhe të kohës së tij në detyrë duke negociuar me qeveritë mbi sanksionet për të dobësuar Rusinë dhe furnizimet ushtarake për të forcuar Ukrainën.
Përpjekjet e tij kanë siguruar një rrjedhë të vazhdueshme ndihme.
Siç raportohet, BE-ja arriti këtë muaj objektivin e saj të shumëpërfolur për t’i ofruar Ukrainës një milion fishekë.
Ndërkohë, një fond prej 6.6 miliardë eurosh në ndihmë kolektive është ende nën veton e fortë të Hungarisë.
“Ky ritëm është plotësisht i pamjaftueshëm”, u ankua Borrell.
“Ne duhet të shpejtojmë dhe të bëjmë më shumë dhe më shpejt. Të bëjmë më shumë dhe më shpejt. Ne kemi 1 milion fishekë. Mirë, kjo është mirë. Por Rusia po gjuan 800,000 fishekë në muaj. Shifrat kanë rëndësi”, vazhdoi ai.
‘Nuk ka ndjenjë urgjence’
Një luftë e ndezur në pragun e saj e ka detyruar BE-në të rrisë shpenzimet e mbrojtjes.
Ato janë rritur në mënyrë drastike deri në 326 miliardë euro në vitin 2024, sipas raportit të fundit të Agjencisë së Mbrojtjes Evropiane.
Por ka një ndërgjegjësim në rritje se duhet bërë shumë më tepër.
Një nga idetë që ka fituar vëmendje dhe që u miratua së fundmi nga Gjermania, Franca, Italia, Spanja dhe Polonia, është emetimi i borxhit të përbashkët ose eurobonove, për të nxitur industrinë e mbrojtjes të bllokut.
Edhe pse në parim nuk kundërshtohet, Borrell beson se ky projekt nuk është adekuat për t’iu përgjigjur pushtimit, sepse do të jepte rezultate vetëm diku në të ardhmen.
Kur udhëheqësit e BE-së vendosën në vitin 2020 të krijonin një fond rimëkëmbjeje prej 750 miliardë eurosh të mbështetur nga borxhi i përbashkët, Brukselit iu deshën disa muaj për të marrë pëlqimin ligjor nga 27 kryeqytetet dhe për të vënë në funksion planin.
Në kohën kur filluan pagesat, shumica e vendeve ishin tashmë jashtë bllokimeve të COVID dhe gëzonin një rimëkëmbje të shëndetshme ekonomike.
“Nëse Rusia thyen frontin në pranverën e ardhshme, ajo nuk do të presë që ju të emetoni borxhe”, tha Borrell.
“Meqë ra fjala, sa kohë duhet për emetimin e obligacioneve? Nuk e di, por përvoja e kaluar tregon se është mjaft e ngadaltë”.
“Lufta në Ukrainë është një garë kundër kohës”, theksoi Borrell.
“Përdorni atë që keni sot, përdorni mjetet dhe instrumentet që janë shpikur në të kaluarën për t’u përdorur në të tashmen. Ne shpenzojmë shumë kohë duke hartuar strategjitë për pasnesër kur problemi është për sot dhe është i menjëhershëm. Ne nuk kemi ndjenjën e urgjencës”, përfundoi ai.
‘Mos pretendoni se është falas’
Një faktor i jashtëm që mund të ndihmojë BE-në “të fitojë ndjenjën e urgjencës” për të cilën Borrell i vjen keq, është kthimi i ardhshëm i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.
Republikani ka premtuar të rishikojë ndihmën për Ukrainën dhe të arrijë një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës “në 24 orë”, pa dhënë detaje specifike.
Nëse Amerika, një prodhuese e klasit botëror të armëve të teknologjisë së lartë, tërhiqet nga fronti i përbashkët i Perëndimit, Evropa në thelb do të mbetet e vetme në mbështetjen e kombit të shkatërruar nga lufta.
“A jemi në gjendje ta furnizojmë Ukrainën me armë në mënyrë që të zëvendësojmë angazhimin e SHBA-së? Jo. Në tre muaj apo dy muaj, gjërat mund të ndryshojnë shumë në vijën e parë dhe ukrainasit nuk janë ulur dhe duke pritur që Trump të vijë dhe të vendosë diçka”, tha Borrell.
Për të shmangur një pengesë të minutës së fundit, Borrell u kërkon shteteve anëtare të plotësojnë rezervat e tyre ushtarake, të dhurojnë sa më shumë që të jetë e mundur tani dhe të heqin të gjitha kufizimet në përdorimin e armëve në mënyrë që Ukraina të mund të godasë objektiva thellë në territorin rus.
Presidenti i SHBA-së, Joe Biden ka hequr tashmë veton e tij, por kancelari gjerman Olaf Scholz mbetet kategorikisht kundër dërgimit të raketave me rreze të gjatë Taurus.
“Deri në minutën e fundit të mandatit tim, unë do të vazhdoj t’u rekomandoj vendeve anëtare atë që kam thënë prej muajsh: bëni më shumë dhe më shpejt”.
Kryediplomati, megjithatë, pranoi se mbështetja e Kievit kërkon jo vetëm miratimin e presidentëve dhe kryeministrave, por edhe pranimin e qytetarëve të zakonshëm, të cilët mund të pyesin pse taksat e tyre duhet të shpenzohen në një vend të largët.
“Komunikimi”, tha ai, “është thelbësor për të ndihmuar njerëzit të kuptojnë kërcënimin me të cilin përballet edhe Evropa”.