Komisioneri i Këshillit Europian për të Drejtat e Njeriut, Nils Muiznieks, i cili qëndroi dje në Kosovë ku u takua me liderët e vendit, në përfundim të misionit të tij katër-ditorë ka nxjerrë një raport në të cilin kërkon nga autoritetet në Kosovë të marrin masa për hetimin e të pagjeturve, viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës, por edhe nxit autoritetet që të adresojnë në mënyrë më efektive dhe të hetojnë të gjitha rastet e raportuara të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve, për të cilat ka thënë se “kanë një efekt serioz dhe trishtues mbi gazetarinë”
“Shumë viktima të luftës së viteve 1998-1999 në Kosovë, veçanërisht personat e zhdukur, familjet e këtyre personave dhe viktimat e dhunës seksuale gjatë luftës, janë ende duke u përpjekur të ri-ndërtojnë jetën e tyre, ta gjejnë të vërtetën në lidhje me të dashurit e tyre duke iu qasur drejtësisë. Diskutimet politike në vazhdim nuk janë përqendruar sa duhet në nevojat e viktimave, duke i lënë ata me ndjenjën e braktisjes dhe shpresës. Një ndryshim paradigmë është i nevojshëm në mënyrë që viktimat të vihen në qendër të dialogut politik”, tha sot Komisioneri i Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut, Nils Muiznieks, në përfundim të misionit të tij katër-ditore në të Kosovës, transmeton Gazeta Express.
Komisioneri është i shqetësuar se më shumë se 15 vjet pas përfundimit të konfliktit rreth 16.500 persona që i përkasin të gjitha komuniteteve mbeten të zhvendosur brenda vendit në Kosovë, ndërkohë që rreth 20.000 persona të zhvendosur nga Kosova në Serbi nuk kanë arritur ende të kthehen në shtëpi, pavarësisht dëshirës së tyre. Rreth 470 persona të zhvendosur dhe janë të vendosur në 29 qendra kolektive në tërë Kosovën, duke përfshirë edhe qendrën kolektive “Samacki dom”, në veri të Mitrovicës, aty ku Komisioneri ka realizuar një vizitë.
Komisioneri Muiznieks është seriozisht i shqetësuar për kushtet e jetesës së 50 personave të zhvendosur, duke përfshirë fëmijët, të cilët kanë qenë të vendosur aty për shumë vite.
“Askush nuk duhet të jetojnë në kushte të tilla në Evropë ditëve të sodit. Kjo, dhe qendra të tjera kolektive duhet të mbyllen urgjentisht dhe të gjenden zgjidhje të qëndrueshme. Për më tepër, duhet të krijohen kushte të përshtatshme dhe të sigurta për kthim të qëndrueshëm dhe integrimin e personave të zhvendosur”, ka thënë Komisioneri.
Në këtë kontekst, Komisioneri nënvizon rëndësinë e regjistrimit sistematik dhe hetimin efektiv për ndjekjen penale nga autoritetet të krimit të urrejtjes, kryesisht mbi baza etnike, e cila parandalon shumë persona të zhvendosur të shijojnë të drejtën e tyre për t’u kthyer.
Komisioneri ka thënë se numri i romëve të zhvendosur mungon në dokumentet personale të identifikimit të tyre, sidomos për shkak të bashkëpunimit në mes të Kosovës dhe Malit të Zi. Komisioneri inkurajon autoritetet që të vazhdojnë adresimin e kësaj çështjeje në mënyrë që të sigurohet që asnjë nga komuniteti rom të mbetet pa shtetësi ose rrezikun e pa shtetësisë.
Familjet e 1.660 personave të zhdukur ende presin për të gjetur të vërtetën në lidhje me të dashurit e tyre të cilët janë ende të zhdukur. Procesi i krijimit të së vërtetës është ngadalësuar, mirëpo ka nevojë që të rritet ekspertiza mjeko-ligjore e brendshëm, të rritet bashkëpunimi rajonal, dhe të sigurohet qasje në arkivat të cilat mund të mbajnë informacione që mund të ndihmojë për të gjetur eshtrat e personave të zhdukur. Mungesa e ndjekjes efektive për shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut të kryera gjatë luftës, ka përkeqësuar vuajtjet e viktimave dhe familjeve të tyre duke i shtyrë në ndjenja të padrejta, e cila pengon seriozisht përpjekjet e pajtimit dhe kthimin e personave të zhvendosur. Kështu shkruan në faqen e Këshillit Europian, në raportin e Komisionerit Nils Muiznieks.
“Përfshirja e grave/viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës, një ligj i vitit 2014 ka dhënë përfitime për kategori të caktuara të viktimave të luftës, e që ky mendoj është një hap i rëndësishëm përpara”, ka thënë Komisioneri.
Ai thekson, megjithatë, rëndësinë e krijimit të një programi gjithëpërfshirës dëmshpërblimi që do të siguronte qasje në punësim, kujdes shëndetësor dhe arsim, dhe për të ndihmuar këto gra ta kapërcejnë frikën e tyre dhe stigmën sociale.
Komisionerit i vjen keq që Grupi Punues Ndërministror për Ballafaqimin me të Kaluarën dhe Pajtim, i cili vepron që nga viti 2012, nuk ka prodhuar ndonjë rezultat konkret. Ai shpreson që mësimet e nxjerra nga ky proces do të ndihmojë autoritetet të adresojnë çështjet e drejtësisë tranzicionale me më shumë angazhim dhe në mënyrë më sistematike, duke siguruar që zërat e të gjithë viktimave të dëgjohen në çdo proces të rëndësishëm në të ardhmen.
Duke theksuar rolin e rëndësishëm që luan liria e medias në një shoqëri demokratike, Komisioneri thekson nevojën se autoritetet duhet të adresojnë në mënyrë efektive dhe të hetojë të gjitha rastet e raportuara të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve, të cilat kanë një efekt serioz trishtues mbi gazetarinë. Komisioneri nxit autoritetet për të krijuar një financim të qëndrueshëm, të duhur dhe transparent të organizimit të transmetimit të shërbimit publik dhe për të siguruar pavarësinë editoriale dhe autonomi institucionale. Në të njëjtën kohë, Komisioneri nënvizon se gazetarët duhet të mbështesin parimet e gazetarisë etike dhe profesionale, në mënyrë që të sigurohet se raportimi jo-etik të mos çojë në përkeqësimin e tensioneve ekzistuese socio-politike.
Së fundi, në diskutimet e Komisionerit në Prishtinë, shumë bashkëbisedues kanë ngritur shqetësimet në lidhje me mangësitë serioze në sistemin gjyqësor vendas, të tilla si tejzgjatjen e proceseve gjyqësore dhe mungesa e ekspertizës në trajtimin e krimit dhe urrejtjes, shkruan Gazeta Express.
“Duhet të merren masa urgjente për të përmirësuar këtë situatë, sidomos duke pasur parasysh se gjykatat e brendshme merren me këtë përgjegjësi. Masa duhet të merren në fushën e krimeve të kohës së luftës”, ka thënë Komisioneri.
Duke qenë i informuar për reformat e rëndësishme të ardhshme legjislative dhe institucionale në këtë fushë, Komisioneri nxit autoritetet për të nxjerrë ekspertizë të pasur në Këshillin e Europës dhe organeve të saj të ekspertëve, si Komisioni Europian për Demokraci, nëpërmjet Ligjit (Komisioni i Venecias).
