Komisioni Evropian shpall planet në lidhje me futjen e euros digjitale, e cila pritet të prezantohet në vitin 2027. Kjo do të sjellë idenë për futjen e një monedhe të tillë një hap më afër realizimit.
Më 28 qershor 2023, Komisionerja evropiane për Stabilitetin Financiar dhe Shërbimet Financiare, Mairead McGuinness, paraqiti propozimet për euron digjitale dhe një sistem ligjor paralel që përgatit rregulloret e statusit ligjor për qeverinë evropiane dhe Parlamentin Evropian. Ky është vetëm një ndër hapat e shumtë që duhet të bëhen. Edhe nëse qeveritë kombëtare dhe Parlamenti Evropian mbështesin planet, Banka Qendrore e Evropës (BQE) përfundimisht do të vendosë nëse do të emetojë një euro digjitale. BQE thotë se do të marrë një vendim përfundimtar deri në fund të tetorit të vitit 2023.
Çfarë është euroja digjitale?
Euroja digjitale do të ekzistojë vetëm krahas euros ekzistuese, si një formë shtesë e pagesës online ose elektronike. Mairead McGuinness thotë se euro digjitale do të jetë një “plotësim” i parave fizike dhe vetë euros.
Do të jetë një formë thjesht digjitale ose elektronike e euros që nuk do të mund të konvertohet në para. Dallimi kryesor midis transaksioneve të euros digjitale dhe eurove online është se pagesat digjitale në euro mund të bëhen vetëm në mënyrë elektronike ose digjitale, ndërsa të gjitha pagesat standarde bankare online mund të konvertohen në para.
Mbulesa për euron dhe euron digjitale do të sigurohet nga Banka Qendrore Evropiane BQE. Përdoruesit ndoshta mund të blejnë euro digjitale nga bankat e tyre ekzistuese tregtare dhe t’i mbajnë ato në një llogari të veçantë.
Pse BE dëshiron të hedhë në përdorim një euro digjitale?
Rritja e kriptomonedhave dhe e sistemeve të tjera të pagesave ka intensifikuar debatin nëse Bankat Qendrore duhet të hedhin ose jo në përdorim monedhat e tyre digjitale. Kur Facebook njoftoi në vitin 2019 se po planifikonte monedhën e vet virtuale, disa politikëbërës evropianë u shqetësuan se mund të rezultonte me minimin e punës së BQE-së. Në tetor 2020, BQE nisi një konsultim publik për euron digjitale dhe nga korriku 2021 po shqyrton opsione të ndryshme të projektimit dhe kërkesa të përdoruesve, ndërsa përpiqet të përcaktojë se si do të funksiononte në të vërtetë euro digjitale në praktikë.
BE thotë se një monedhë e tillë mund të “mbështesë objektivat e Eurosistemit duke u dhënë qytetarëve akses në një formë të sigurt parash në një botë digjitale që ndryshon me shpejtësi”. Ai gjithashtu thotë se Euro digjitale mund të përfitojë nga avantazhet teknologjike që lidhen me metodat e tjera të pagesës dixhitale pa rreziqet dhe pa qëndrueshmëritë që lidhen me kriptovalutat në qarkullim.
“Është gjithashtu saktësisht e kundërta e kriptovalutave dixhitale ekzistuese. Euroja dixhitale do të ishte e sigurt, e sigurt dhe e shëndoshë,” i tha McGuinness Parlamentit Evropian në prill.
Një arsye tjetër e dhënë nga BE për Euron dixhitale është përdorimi në rënie i parave të gatshme. Sipas BQE-së, pagesat me para të gatshme për të gjitha transaksionet në pikat e shitjes kanë rënë nga 79% në 2016 në 59% në 2022. Ata presin që kjo rënie të përshpejtohet në vitet e ardhshme.
BE-ja vuri në dukje gjithashtu përdorimin në rritje të të ashtuquajturit “Stablecoins” – vlera kripto të lidhura me monedha të tjera. McGuinness thotë se BE-ja beson se nëse nuk del me zgjidhjen e saj në këtë fushë, rreziku i “stablecoins” ose monedhave dixhitale të krijuara nga banka të tjera qendrore.
Dixhital “renminbi”, një monedhë dixhitale që Kina planifikon të prezantojë, është një shkak i veçantë për shqetësim në këtë drejtim.
Çfarë thotë ligji?
BE thotë se ligji i ardhshëm do të fokusohet në ligjshmërinë e Euros dixhitale, si dhe në çështjet e privatësisë dhe stabilitetit financiar. Projektligji u zbulua dhe u raportua nga disa media. Portali i lajmeve “Coindesk” raporton se përdorimi i Euros dixhitale do të jetë falas, pa interes dhe do të duhet të jetë i disponueshëm për cash, për pagesa ofline që në ditën e parë të përdorimit.
Gjithashtu është planifikuar që Euro dixhitale të jetë në dispozicion të konsumatorëve dhe bizneseve që në fillimet e funksionimit të saj.
A është vërtet e nevojshme Euro dixhitale?
BE-ja duket se është e interesuar për këtë projekt, por shumë kritikë thonë se nuk ka nevojë për një Euro dixhitale. Markus Ferber, zëdhënës i grupit parlamentar të Partisë Popullore Evropiane në Parlamentin Evropian, tha se projektligji duket teknikisht i saktë, por “nuk i përgjigjet pyetjes: Pse?”
Shumë thonë se rënia e mprehtë e vlerës së kriptomonedhave gjatë viteve të fundit tregon se kërcënimi i dukshëm që ato përbënin për bankat qendrore ka kaluar.
Vetë bankat nuk ishin shumë entuziaste për futjen e Euros dixhitale. Federata Evropiane e Bankave ka sugjeruar se krijimi i një sistemi të tillë mund të bëjë që shumë investitorë të përpiqen të tërheqin të gjitha paratë e tyre menjëherë nga banka, duke blerë Euro dixhitale me Eurot e tyre të zakonshme, pasi ata do t’i shohin ato si një investim të sigurt në kohë krize. Duke pasur parasysh këtë, BQE-ja besohet se po konsideron të kufizojë shumën e Eurove dixhitale që një individ mund të mbajë në llogarinë e tij në rreth 3.000 €.
Cilët janë hapat e mëtejshëm?
Komisioni Evropian ka sugjeruar që Euro dixhitale mund të hyjë në përdorim në vitin 2026 ose 2027. Por ka ende një rrugë të gjatë për të bërë. Eurogrupi, i përbërë nga ministrat e financave të Eurozonës, ka debatuar këtë çështje për dy vjet dhe besohet se ka shqetësime serioze se si qeveritë mund të justifikojnë prezantimin e Euros dixhitale për qytetarët e tyre, duke qenë se sistemet e pagesave online dhe dixhitale janë të njohura dhe funksionojnë mirë.
Nëse ligji pranohet dhe nuk ka kundërshtime të mëdha politike, Banka Qendrore Evropiane do të vendosë nëse do ta marrë atë në procedurë apo jo. Sipas BQE-së, faza tjetër parashikon “zhvillimin e shërbimeve të integruara, si dhe testimin dhe eksperimentimin e përdorimit të euros digjitale”. Kjo fazë mund të zgjasë rreth tre vjet.” Publikimi i projektligjit do të jetë testi i parë madhor për të testuar disponimin politik në lidhje me futjen e euros digjitale.
