Alexey Navalny dikur përfaqësonte një të ardhme alternative për Rusinë: një vend optimist, largpamës, pa sundimin e një njeriu të Presidentit rus Vladimir Putin, shkruan CNN.
Me vdekjen e liderit të opozitës në një burg në veri të Rrethit Arktik, peizazhi i zymtë politik i Rusisë tani është shumë më i errët.
Do të ishte e vështirë të mbivlerësohej se sa thellë simbolizonte Navalny përpjekjen e pamëshirshme të Putinit për të fshirë mbetjet e fundit të opozitës politike nga Rusia. Gjatë aktivizmit të tij shumëvjeçar, Navalny dhe mbështetësit e tij panë tubimet e tyre të protestës të mbyllen nga policia e trazirave; u bastisën zyrat e tyre; dhe arrestime të panumërta që i futën aktivistët në burg, ose u detyruan të largoheshin nga vendi.
Vetë Navalny pagoi një çmim jashtëzakonisht të lartë për aktivizmin e tij. Nën mbikëqyrjen e vazhdueshme nga shërbimet e sigurisë së Putinit, Navalny i mbijetoi një helmimi thuajse vdekjeprurës nga agjenti nervor Novichok, megjithatë u kthye në mënyrë sfiduese në Rusi në vend që të qëndronte në mërgim të rehatshëm. Ai u arrestua menjëherë pas kthimit të tij në Moskë.
Ajo që pasoi ishte një parodi e drejtësisë penale, pasi prokurorët rusë grumbulluan akuza kundër Navalny, i cili vazhdoi të kundërshtojë Putinin. Në një paraqitje në gjykatë me video-lidhje, një Navalny i dobët – i dobësuar nga një grevë urie – përbuzi presidentin, duke thënë: “Do të doja të them që mbreti juaj është i zhveshur dhe më shumë se një djalë i vogël po bërtet për këtë – tani janë miliona njerëz që tashmë po bërtasin për të. Është mjaft e qartë. Njëzet vjet sundim i paaftë kanë ardhur deri këtu: ka një kurorë që i rrëshqet nga veshët”.
“Mbreti juaj lakuriq dëshiron të sundojë deri në fund, nuk i intereson vendi, ai është i kapur pas pushtetit dhe dëshiron të sundojë pafundësisht”, tha Navalny.
Por edhe gjatë një turneu brutal në sistemin penal të Rusisë, Navalny ruajti qetësinë e tij – dhe sensin e tij të jashtëzakonshëm të humorit. Në një postim në Telegram në janar, ai bëri shaka rreth muzikës së kobshme të yllit të pop-luftës Shaman që u lëshua nga altoparlantët e burgut në koloninë penale IK-3 në Kharp në rajonin Yamal-Nenets.
“Imagjinoni foton: Okrug Autonome Yamalo-Nenets,” shkroi ai. “Nata polare. Në kazermën për ndëshkim në një koloni të regjimit të posaçëm, A. Navalny, i dënuar me 19 vjet burg, të cilin propaganda e Kremlinit e ka shpëlarë prej vitesh për pjesëmarrje në protestat ruse, duhet të bëjë ushtrime me këngën ‘Unë jam rus’, e cila luhet për të si punë edukative me qëllim korrigjimi.
“Për të qenë i sinqertë, nuk jam ende i sigurt se e kuptoj saktë se çfarë është post-ironia dhe meta-ironia. Por nëse nuk është kjo, atëherë çfarë është?”.
Më prekëse, Navalny postoi një foto të tij me gruan e tij Yulia në ditën e Shën Valentinit, postimi i tij i fundit në Telegram.
“Zemër, gjithçka është si në një këngë me ty: mes nesh ka qytete, dritat e ngritjes së aeroporteve, stuhitë blu të dëborës dhe mijëra kilometra”, shkroi ai. “Por unë e ndjej se je afër çdo sekondë dhe të dua gjithnjë e më shumë.”
Vdekja e Navalny vjen ndërsa Putin, i cili ka qenë në pushtet që nga nata e Vitit të Ri 1999, shkon për një mandat të pestë në detyrë. Zgjedhjet presidenciale të marsit do të jenë një akt i teatrit politik: Boris Nadezhdin, kandidati i vetëm që kundërshton luftën e Putinit kundër Ukrainës, i është ndaluar të kandidojë dhe vota do t’u dërgojë një mesazh rusëve dhe botës: Populli rus është prapa Putin, dhe pas luftës kundër Ukrainës. Nuk ka vend për t’i dhënë ajër Navalny në mediat shtetërore në prag të karnavalit zgjedhor.
Vdekja e liderit të opozitës shënon gjithashtu fundin e një epoke për Rusinë. Navalny ishte shfaqur si lideri më i shquar i opozitës ruse pas vrasjes së kritikut të hapur të Putinit, Boris Nemtsov në vitin 2015, në pamje të qartë të Kremlinit. Ajo vrasje gjithashtu tronditi thellësisht shoqërinë ruse, por ishte një kohë shumë e ndryshme. Në kohën e vrasjes së tij, Nemtsov dhe ekipi i tij po hetonin dislokimin e trupave ruse në rajonin Donbas të Ukrainës lindore, diçka që qeveria ruse e mohoi zyrtarisht.
Tani ajo luftë është e hapur, pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022. Dhe Rusia ka futur ligje të reja drakoniane që e bëjnë të paligjshme kritikimin e ushtrisë. Protestat masive kundër korrupsionit që Navalny dikur arriti të mobilizojë para pushtimit tani duket se nuk ka gjasa të përsëriten në jetën e Putinit. Artikujt dhe videot investigative që Navalny dhe ekipi i tij publikuan dikur në internet – duke arritur miliona rusë – përballen me censurë dixhitale gjithnjë e më mbytëse.
Përgjigja e Kremlinit për vdekjen e Navalny, atëherë, do të jetë e qartë. Putin në mënyrë të famshme refuzoi të shqiptonte emrin e Navalny, duke lënë të kuptohet shqetësimi i thellë për legjitimitetin që Navalny komandonte si lider i opozitës.
I pyetur në një konferencë shtypi të vitit 2017 se pse qeveria e tij kishte frikë nga konkurrenca nga Navalny, Putin përsëri refuzoi të shqiptonte emrin e Navalny, duke kërcyer rreth kësaj çështjeje duke iu referuar “shifrave që përmendët” dhe “atyre që përmendët”. Dhe ai e bëri të qartë se e shihte opozitën demokratike të Rusisë si një kërcënim ekzistencial. Në ritregimin e tij të deformuar, Putin tha se Navalny ishte ekuivalenti i ish-presidentit gjeorgjian Mikheil Saakashvili – ose ekuivalenti i ukrainasve që u mblodhën në sheshin Maidan të Kievit për të kundërshtuar presidentin pro-rus të Ukrainës, i cili u largua nga vendi në fillim të vitit 2014.
“Për shifrat që përmendët,” tha ai. “Një pyetje për Ukrainën ishte bërë tashmë. Dëshironi që dhjetëra njerëz si Saakashvili të vrapojnë këtu? Ata që përmendët janë një version rus i Saakashvilis. A dëshironi që Saakashvili të tillë të destabilizojnë vendin tuaj? A doni që ne të jetojmë nga një Maidan në tjetrin? Për t’i mbijetuar tentativave për grusht shteti? Ne e kemi kaluar tashmë këtë. Dëshironi që e gjithë kjo të kthehet?”
Përgjigja e Navalny, përsëri, tregoi sensin e tij të fuqishëm të humorit. Koleksionit tim të ‘fjalëve të përdorura për të mos thënë Navalny’ i shtohet ‘ata që keni përmendur’”, shkroi ai me shaka në Twitter.