Evropa po përjeton disa nga temperaturat më të nxehta të verës 2023 deri më tani, pasi një kupolë nxehtësie zgjerohet në gjysmën jugore të kontinentit. Ky model moti lejon që një masë e ngrohtë ajri të krijohet nën një sistem me presion të lartë, duke krijuar kushte të thata.
Mendohet se Evropa aktualisht po përjeton kulmin e kësaj vale të nxehtit, me disa pjesë të Greqisë, Spanjës lindore, Sardenjës, Siçilisë dhe Italisë jugore që po shohin temperatura mbi 45°C.
Nxehtësia ekstreme aktuale është kryesisht për shkak të një anticikloni që lëviz ngadalë, një sistem me presion të lartë, që po dominon në atmosferën e sipërme mbi Evropën Jugore, deklarojnë ekspertët.
Sisteme të tilla me presion të lartë shoqërohen gjithashtu me reduktimin e mbulesës së reve, duke lejuar më shumë rrezatim diellor të arrijë në Tokë.
Në vitin 2023, ka pasur një rritje prej 50% në numrin e sinjalizimeve të valëve të nxehtësisë të lëshuara për publikun në krahasim me vitin e kaluar, sipas Brian Toolan, Zëvendës President i Sigurisë Publike Globale në Everbridge.
Në një intervistë me Reuters, Toolan ndau një imazh duke ilustruar rritjen e rreziqeve të lidhura me nxehtësinë dhe cilësinë e ajrit gjatë një periudhe 30-ditore.
Të dhënat treguan një rritje të ndjeshme të me cilësinë e ajrit dhe alarmet për nxehtësinë, me një kulm prej mbi 750 alarmesh në një ditë specifike, duke theksuar natyrën e pazakontë të ngjarjeve aktuale të nxehtësisë dhe nevojën për rritje të gatishmërisë.
Toolan thotë se ka pasur gjithashtu një rritje si në gjatësinë e valëve të të nxehtit ashtu edhe në mbulimin gjeografik në krahasim me vitin e kaluar. Ai shprehet se ato po zgjerohen përtej rajoneve të tyre të zakonshme jugore, duke lëvizur më në veri dhe në të gjithë vendin.
“E dini, ne kemi parë nga viti i kaluar në këtë vit një rritje jo vetëm në gjatësinë e valëve të të nxehtit, por edhe në mbulimin në shumë shtete. Po, pra, duke lëvizur më tej në të gjithë vendin, duke lëvizur më tej në veri se ekspozimet tipike të nxehtësisë jugore dhe këto janë padyshim shqetësime ,një alarm publik, apo jo”.
Reagimi ndaj valëve të zgjatura të të nxehtit është sfida kryesore me të cilën përballen qeveritë për momentin, sipas Toolan. Ai thotë se alarmet e tepërta të nxehtësisë tani janë më të gjata se zakonisht dhe fondet e nevojshme për të mbështetur qendrat e ftohjes dhe për të mbështetur operacionet e zgjatura përbën një tendosje ekonomike.
“Shihni ngjyrën vjollcë, në blu, pra nxehtësia midis 24 Qershorit dhe vetëm 30 Qershorit, pati një rritje dhe arriti kulmin në 29 Qershor. Këto janë jashtëzakonisht të larta. Pra, këto janë disa nga gjërat që ne monitorojmë nga perspektiva e analizës së rrezikut. Ne në fakt kemi punonjës të cilët janë të stacionuar në të gjithë botën në mënyrë specifike duke parë rreziqe të ndryshme që ndikojnë banorët dhe bizneset”.
Sipas ekspertëve, nëse kupola e nxehtësisë nuk ndërpritet, është e mundur që Evropa mund të përballet me më shumë episode të nxehtësisë ekstreme këtë verë, nëse nuk ndodh një ndryshim i madh në qarkullimin e përgjithshëm atmosferik.
Të dhënat për verën e vitit 2023 tregojnë se pjesë të mëdha të Evropës Jugore kanë përjetuar tashmë deri në 10 ditë “valë shumë të fortë të nxehtësisë” dhe pjesë të Spanjës jugore kanë përjetuar deri në 30 ditë “shumë temperature të larta.
Vitin e kaluar, Spanja jugore pa 50-60 ditë valë shumë të fortë të nxehtësisë, dhe në disa zona të vogla. Ky rajon ka parë tashmë disa ditë shumë ekstreme të nxehtësisë’ deri më tani këtë verë.
Një studim i fundit në Nature Medicine tregoi se më shumë se 60,000 njerëz në Evropë humbën jetën për shkak të valëve ekstreme të të nxehtit verën e kaluar, sipas Shërbimit të Ndryshimeve Klimatike Copernicus.
“Ne jemi marrë me nxehtësinë për një kohë të gjatë, jo në këtë nivel dhe jo në këtë gjatësi kohore. E dini, ne dikur qeshnim se vala e të nxehtit, tre ditë zgjaste me temperature ekstreme. Epo, tani po shohim dhjetë, 15, 20 ditë mot të nxehtë. Ne thjesht nuk jemi të përgatitur për këtë po futemi në kushte më të sigurta”.
E gjitha kjo përkthehet në shëndet. Në Itali vecanërisht të nxehtin po e përjetojnë më shumë fëmijët dhe të moshuarit.
Doktori Claudio Consoli dhe infermierja Lorena Peri Proto vizituan të moshuarit dhe njerëzit e cënueshëm në Romë për të bërë kontrolle shëndetësore.
Consoli, i cili është gjithashtu drejtor i një njësie lokale të shëndetit publik, viziton pacientët çdo ditë për të monitoruar shëndetin e tyre, për të kontrolluar kushtet brenda shtëpive të tyre dhe për të ofruar mbështetje emocionale, pasi shumë jetojnë vetëm.
“Të moshuarit shprehin vetëm frikë. Edhe njerëzit e dobët, të moshuar ose jo, shprehin një shkallë rreziku ndaj valës së të nxehtit dhe shfaqin frikë. Këta njerëz kanë frikë se nuk do t’ia dalin. Ata kanë frikë se nuk do të mund të dalin jashtë, kështu që ndoshta na telefonojnë për të na pyetur nëse mund të dalin jashtë pasdite ose për të ditur nëse mund të marrin suplemente minerale”.
Një nga pacientet e tij, Donatella Fedelli, shprehet se ka frikë se mos humbte ndjenjat për shkak të temperaturave të larta.
“Jam e shqetësuar për presionin e gjakut. Unë jetoj vetëm dhe nëse bie, askush nuk do të më ndihmonte. Ndoshta vetëm macja ime. Vetëm macja ime mund të më shihte teksa humb ndjenjat. Për shkak të presionit të ulët të gjakut, mund të humbas vetëdijen”.
Ishulli italian i Sardenjës arriti 48 gradë Celsius dhe Roma arriti në 40 gradë Celsius, pasi Ministria e Shëndetësisë lëshoi alarme të kuqe të motit për 23 nga 27 qytetet kryesore të vendit.
I nxehti përvëlues po jep pasoja edhe në bujqësi. Fermeri Andrea Ferrini po përballet me humbje të mëdha. Fillimisht të korrat e tij të frutave dhe misrit në Italinë veriore u thanë në një ngricë të fortë, më pas u goditën nga shira të rrëmbyeshëm dhe përmbytje rekord, të ndjekura nga një valë e jashtëzakonshme të nxehti dhe më në fund stuhi breshëri.
“Prodhimi nuk ndodh nga një vit në tjetrin. Pemët e pjeshkës që kemi parë do të dalin në prodhim pas tre ose katër vjetësh dhe të humbasësh një, dy ose tre vjet korrje do të thotë gjithashtu të humbësh të gjitha investimet e bëra. Duhet shumë guxim ndonjëherë flasim edhe për elasticitet”.
Ferrini, 52 vjeç, ka në pronësi një fermë në rajonin pjellor Emilia-Romagna që nga viti 2003. Ai ka 15 hektarë hardhi dhe pemishte, të cilat prodhojnë kivi dhe pjeshkë, dhe gjithashtu kultivon misër.
Në një vit normal ai prodhon rreth 1000 kuintalë fruta dhe rrush, por këtë vit ai pret të korrë jo më shumë se 200-300 kuintalë.
Problemet e tij në 2023 filluan me një ngricë të rrallë në Prill që përgjysmoi prodhimin. Muajin Maj, shirat shkatërrues dhe përmbytjet përfshinë rajonin, duke vrarë 15 njerëz, duke shkaktuar dëme prej miliarda eurosh dhe duke goditur veçanërisht bujqësinë.
“Valët e të nxehtit po bëhen gjithnjë e më të shpeshta, ne kemi një det shumë të ngrohtë dhe sa herë që ka një front të ftohtë, kemi stuhi, erëra të forta, breshëri dhe këto po bëhen gjithnjë e më të shpeshta në luginën e lumit Po”.
Përveçse ndikojnë në shëndetin, kushtet e motit kanë një ndikim intensitetin e zjarreve. Gjatë kësaj vale të nxehtit, kushte të tilla kanë prekur më së shumti Gadishullin Iberik, Marokun Verior, Greqinë, Spanjën, Zvicrën dhe Algjerinë.
Në këto rajone ka pasur temperatura të larta gjatë natës, duke mbetur mbi 22°C për shumicën e netëve gjatë kësaj vale të nxehtit. Lagështia e ulët relative, me vlera nën 20-10% në pjesë të Evropës Jugperëndimore, ka lejuar rikuperimin e dobët të lagështirës gjatë natës.
Zjarret që shpërthyen anembanë Greqisë në ditët e fundit, lanë pas shtëpitë e shkatërruara dhe kilometrat tokë të djegur.
Fshatrat përreth zonës së Dervenochoria, rreth 50 kilometra larg kryeqytetit të Athinës, pësuan dëme të mëdha.
Në fshatin e vogël Tsakali në qytetin e Mandras, pensionisti Lazaros Alexandridis ka fjetur gjithë natën jashtë shtëpisë së tij të dëmtuar, ku prona dhe dera janë djegur nga zjarri. 69-vjeçari tha se kishte frikë nga grabitja.
“A mund të ndihet dikush mirë pasi ka parë shtëpinë e tij të djegur? Pa asnjë ndihmë? Nuk u dërgua asnjë zjarrfikës, po të kishin dërguar një zjarrfikës, ky dëmtim nuk do të kishte ndodhur”.
Ai jeton në këtë shtëpi që nga viti 2003 me gruan e tij, duke e ndërtuar atë nga të ardhurat e tij. Prona ka pësuar shumë dëme, dhe ai mendon se si do ta rregullojë atë me rrogën e një pensionisti prej 780 Eurosh.
“Çfarë mund të bëj? Të pres që shteti të më japë diçka? Shteti nuk do të japë asgjë, e them hapur dhe nuk kam frikë. Me pensionin tim do ta bëj si më parë. Nuk mund ta lë kështu, ku do të shkoj të jetoj? Kjo është shtëpia ime nuk kam tjetër. Kam punuar gjithë jetën për të ndërtuar një shtëpi dhe në një orë e shihni se çfarë ka ndodhur”.
Qindra u evakuuan nga policia në këtë rajon, ndërsa zjarrfikësit luftuan me flakët e ndezura nga erërat e forta për ditë të tëra. Të enjten autoritetet thanë se flakët u frenuan kryesisht, por zjarrfikësit, të mbështetur nga bombarduesit me ujë ajror, mbetën në vend në rast të rishfaqjes.
Disa atraksione të njohura u është dashur të mbyllen për shkak të vapës me raportime për turistët që shemben në destinacione të mbushura me njerëz.
Autoritetet greke duhej të mbyllnin përkohësisht Akropolin në Athinë gjatë orëve të pikut. Këto mbyllje kanë vazhduar gjatë ditëve të fundit.
Në Athinë dhe disa qytete të tjera greke, orari i punës është ndryshuar edhe për sektorin publik dhe shumë biznese për të shmangur vapën. Qeveria ka urdhëruar ndërprerjen e punës nga ora 12:00 deri në 17:00.
Raportohet se autoritetet italiane po shqyrtojnë gjithashtu vendosjen e kufizimeve për aksesin në monumentet historike gjatë pjesës më të nxehtë të ditës.
Disa pjesë të Romës kanë pësuar gjithashtu ndërprerje të energjisë pasi rrjetet e energjisë elektrike janë të mbingarkuara nga kondicionerët.
Sinoptikanët thonë se periudha e motit jashtëzakonisht të nxehtë pritet të zgjasë deri në fund të korrikut.
Por, temperaturat e larta mund të lehtësohen në vendet e Evropës Perëndimore si Spanja dhe Portugalia gjatë ditëve të ardhshme, shkruan TvKlan.
