Brukseli dhe Uashingtoni duan të shtyjnë përpara atë që e shohin si një kompromis: “Serbia de fakto ta njohë Kosovën dhe Kosova u jep serbëve ‘të saj’ autonominë. Ajo qasje megjithatë ka dobësi”, shkruan zvicerane “Neue Zürcher Zeitung” (NZZ).
Në të përditshmen zvicerane NZZ, njohësi i mirë i situatës në Serbi dhe ish-korrespondenti i asaj gazete nga Beogradi, Andreas Ernst, ka shkruar një artikull me titull “BE i paraqet ultimatum të pjesshëm Serbisë në lidhje me Kosovën”.
Autori shkruan se Serbia ka përvojë historike me ultimatumet.
“Në vitin 1914, pas atentatit në Sarajevë, Austro-Hungaria kërkoi që Beogradi të lejonte hyrjen e organeve të tij hetimore në vend. Dhe në vitin 1999, fuqitë perëndimore kërkuan nga Serbia që NATO të merrte kontrollin e Kosovës. Dy herë Beogradi refuzoi dhe të dyja herë pasoi një sulm. Ndoshta kjo shpjegon reagimin e ashpër publik ndaj fjalimit televiziv të presidentit Aleksandar Vuçiq në fillim të javës, në të cilin thuhej se ‘pesëshja e madhe’ i kishte dhënë ultimatum për çështjen e Kosovës”.
Ultimatum i plotë apo gjysmë?
Siç transmeton DW në gjuhën serbe, më pas autori thekson faktet e njohura: Vuçiq tha se refuzimi i propozimit të të pesëshes do të çonte në sanksione politike dhe ekonomike, ndërprerje të negociatave të anëtarësimit me BE-në dhe tërheqje të investimeve evropiane nga Serbia.
“Kaq për interpretimin e Vuçiqit. Ekzistenca e një ultimatumi të tillë u mohua nga ambasadori francez në Beograd, si dhe nga kolegët e tij gjermanë. Diplomatët thanë se nuk duan të shantazhojnë askënd dhe as t’i ekspozojnë ndaj sanksioneve”, transmeton Telegrafi.
Autori përkujton se diplomatët pretendojnë se duan vetëm të ndihmojnë Beogradin dhe Prishtinën për të gjetur një rrugëdalje nga një situatë e vështirë. Por shpreh edhe qëndrimin e tyre: nëse ai shans humbet, do të ketë pasoja.
“Pra, gjysmë ultimatumi?” bën një pyetje ironike Ernst.
Njohje faktike, por jo juridike
Në vazhdim të tekstit, autori trajton propozimin që u doli mbi bazën e rregullimit të marrëdhënieve mes dy Gjermanive nga viti 1972, dhe që ka dhjetë vjet në tryezë. Sipas tij, të dyja palët e njohin ekzistencën e tjetrës, kanë komunikim ekonomik dhe politik, por nuk kanë marrëdhënie diplomatike.
“Bëhet fjalë për njohje reciproke faktike, por jo juridike”, shkruan gazeta zvicerane dhe rikujton se dispozita më e rëndësishme për Kosovën është që Beogradi të mos krijojë pengesa për anëtarësim në organizatat ndërkombëtare. “Anëtarësimi në Kombet e Bashkuara dhe në Këshillin e Evropës do të ishte një hap i rëndësishëm për Kosovën në rrumbullakimin e të ashtuquajturit krijimi i jashtëm i shtetësisë”.
Në tekst, NZZ trajtoi aspekte të tjera të fjalimit televiziv të Vuçiqit: luftën në Ukrainë, marrëdhëniet ekonomike me Gjermaninë, nga të cilat varen dhjetëra mijëra vende pune.
“Opozita e fragmentuar nuk do t’i përgjigjet thirrjes së tij që vendi të tregojë unitet. Ajo e akuzon Vuçiqin se i është bindur ultimatumit dhe se ka tradhtuar vendin. Edhe në partinë e tij ankohen. Por askush nuk guxon të kundërshtojë hapur presidentin mbizotërues”, transmeton Telegrafi.
Edhe Kurti i “mbërthyer”
Në analizën e tij, autori më pas iu kushtua Albin Kurtit.
“I mbërthyer është edhe kundërshtari i Vuçiqit, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti. Derisa BE-ja po e përpunon Beogradin, amerikanët janë të ngarkuar me Kosovën. Meqenëse Kurti refuzon rreptësisht të lejojë formimin e një Asociacioni pjesërisht autonom të komunave serbe në Kosovë, ambasada amerikane i mori gjërat në duart e veta dhe filloi konsultimet me partitë dhe organizatat joqeveritare.
“Për Kurtin, i cili e sheh veten si luftëtar antikolonial për çlirim, fillimisht nga Serbia dhe më pas nga protektorati i Kombeve të Bashkuara, ky është një provokim i pabesueshëm: përfaqësuesit e një superfuqie po ndërhyjnë drejtpërdrejt në kompetencat e qeverisë. Megjithatë, ai nuk mund t’i lejojë vetes rezistencë të hapur ndaj amerikanëve. Amerika është e popullarizuar në Kosovë dhe ata e konsiderojnë atë garantuese të ekzistencës së shtetit”.
Në fund, autori nxjerr përfundim se presioni ndaj Beogradit dhe Prishtinës është rezultat i synimit për të shmangur me çdo kusht destabilizimin e Ballkanit gjatë konfrontimit me Rusinë.
“Brukseli dhe Uashingtoni duan të përdorin forcat e bashkuara për të arritur atë që ata e shohin si një kompromis: Serbia në fakt e njeh Kosovën, kurse Kosova u jep autonomi serbëve ‘të saj’. Megjithatë, kjo qasje ka dobësi. Nga këndvështrimi serb, nuk është kompromis – në fund të fundit, është e qartë se pas njohjes faktike do të duhej të pasonte njohja juridike, ky është kuptimi i planit”.
“Edhe më e rëndësishmja: Perëndimi ka një potencial të madh sanksionesh që mund t’i përdorë kundër Beogradit dhe Prishtinës, por nga ana tjetër, nuk ka asnjë nxitje për të ofruar si shpërblim për sjelljen e mirë. Ajo që funksionoi më parë, premtimi për anëtarësim në Bashkimin Evropian, është bërë i pabesueshëm. Serbia dhe Kosova e dinë se pengesat për anëtarësim në BE janë të pakapërcyeshme. Edhe një herë tregohet se, nëse Bashkimi Evropian dëshiron të veprojë me sukses strategjik, i duhen forma të reja të integrimit të shteteve problematike”.
