Nicholas Burns, ish zëvendëssekretar i SHBA-së, si dhe Frank Wisner, ish përfaqësuesi special për Kosovën në administratën e presidentit George W.Bush, kanë shkruar një opinion, përmes së cilit kanë folur rreth qasjes së administratës amerikane të udhëhequr nga Donald Trump në raport me Kosovën, përkatësisht Ballkanin Perëndimor.
Në shkrimin e tyre autorial të publikuar në The Washington Post, ata kanë kujtuar faktin se Kosova, një preokupim i madh për Uashingtonin në dekadat e kaluara, është përsëri në lajmet në Uashington.
Sipas tyre, përcjell Telegrafi, “plani i presidentit Trump për të ftuar presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi, si dhe Aleksandar Vuçiqin e Serbisë për t’u takuar në Shtëpinë e Bardhë në 27 qershor mund të dështojë para se të fillojë, pasi Dhomat e Specializuara të Kosovës njoftuan të mërkurën aktakuzat kundër Thaçit dhe të tjerëve me akuzat për krime lufte”.
Siç kujtojnë ata, që kur Kosova shpalli pavarësinë e saj në fillim të vitit 2008, me mbështetjen e fortë të presidentit George W. Bush, ajo është njohur nga një numër vendesh, por jo nga Serbia.
Dhe administrata Trump shpresonte të inkurajonte të dy udhëheqësit të linin mënjanë dallimet e tyre ligjore dhe politike dhe të fillojnë të punojnë drejt njohjes së ndërsjellë.
Në këtë drejtim, shkruajnë Burns dhe Wisner, ekipi i Trump po argumenton se një infuzion i investimeve private ndërkombëtare do të sigurojë një themel për një zgjidhje eventuale.
“Ky është një bast i madh nga një administratë që ka treguar pak interes për Evropën, por vetëm për Ballkanin, gjatë 3½ viteve të fundit. Ekzistojnë disa probleme të mundshme me planin e Trump, dhe aktakuza kundër Thaçit duhet t’i ofrojë administratës një arsye shtesë për të rishqyrtuar qasjen e saj ndaj negociatave”, vlerësojnë ata.
Kjo pasi që, sipas tyre, së pari, Trump ka qenë duke zhvilluar një fushatë solo diplomatike në Kosovë në vend se të punojë në bashkëpunim me Bashkimin Evropian, duke përfshirë aleatët kryesorë Gjermaninë dhe Francën.
Madje, thonë ata, ai “goditi” negociatorin e BE-së dhe madje edhe presidentin francez Emmanuel Macron, i cili gjithashtu kishte qenë vullnetar për të pritur një samit.
Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja, për herë të parë në dy dekada, po udhëheqin fushata bisedimesh të ndara dhe shpesh konfliktuale, duke bërë konfuz serbët dhe kosovarët.
Kjo, vlerësojnë Burns dhe Wisner, kërcënon të ngadalësojë përparimin përfundimtar drejt një marrëveshjeje.
Së dyti, shtojnë ata, BE ka një rast të fortë për të udhëhequr diplomatikisht, sesa Shtetet e Bashkuara, përcjell Telegrafi.
“Si vende të varfra të Ballkanit me infrastrukturë në kolaps dhe pak rritje në ekonomitë e tyre, nevoja e tyre më e madhe është ndihma dhe investimet ekonomike evropiane dhe, në një moment të së ardhmes, anëtarësim në BE. Në të kundërt, Shtetet e Bashkuara kanë një prani ekonomike shumë më të dobët në rajon. Duke ‘nxjerrë BE-në jashtë rrugës’, Trump ndan miqtë e rajonit dhe në të vërtetë zvogëlon mundësinë e një rezultati të suksesshëm”, kanë thënë Burns dhe Wisner.
Ndërsa së treti, vlerësojnë ata, shumë në rajon dyshojnë se Trump dhe emisarët e tij kanë bërë detyrat e nevojshme për të prodhuar shumë më tepër sesa një opsion fotografik në Shtëpinë e Bardhë.
“Ne dyshojmë se motivi i vërtetë i Trump është të krijojë një marrëveshje të profilit të lartë, por jetëshkurtër për të forcuar arritjet e tij të politikës së jashtme para zgjedhjeve të 3 nëntorit. Ka frikë se Trump përfundimisht mund ta shtyjë Kosovën të bëjë lëshime territoriale për Serbinë që do të ishte një precedent potencial shpërthyes, në rajonin e paqëndrueshëm të Ballkanit”.
Andaj, si njohës të rrethanave, ata dyshojnë në “mençurinë dhe suksesin e mundshëm të një qasjeje kaq të njëanshme”.
“Presidentët Bill Klinton, Bush dhe Barack Obama të gjithë filluan nga një premisë e përbashkët që vendet e Ballkanit – më së shumti Serbia, Kosova, Bosnja, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Shqipëria, si dhe Bullgaria, Kroacia, Greqia dhe Sllovenia – duhet të jenë të sigurta në kufijtë e tyre dhe t’i bashkëngjiten përfundimisht NATO-s dhe Bashkimit Evropian për sigurinë dhe prosperitetin e tyre të ardhshëm”.
Sipas dy politikanëve amerikanë, Shtetet e Bashkuara kanë kundërshtuar gjithmonë rregullimet territoriale nga frika e konfliktit që fillon dhe kanë kundërshtuar posaçërisht një “Shqipëri të Madhe”, duke pranuar se shfaqja e saj do të shkaktonte konflikt me Serbinë dhe të tjerët.
Andaj, vlerësojnë më tej ata, shtytja e Kosovës dhe Serbisë për të rivlerësuar kufijtë e tyre është një precedent i rrezikshëm që mund të dëmtojë marrëdhëniet midis Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë, si dhe të zgjidhë marrëveshjen e e Dejtonit në Bosnje.
“Shtetet e Bashkuara kanë qenë një mik i mirë për Kosovën që nga ndërhyrja jonë me aleatët e NATO-s për të parandaluar masakrimin e shqiptarëve etnikë kosovarë nga ushtria serbe në vitin 1999. Ne e përfunduam atë luftë. Forcat e NATO-s, përfshirë kontigjentët e SHBA-së, e kanë ruajtur paqen që atëherë. Oficerët dhe ushtria jonë e Shërbimit të Jashtëm punuan shumë për të ndihmuar Kosovën të arrijë dhe të sigurojë paqen dhe pavarësinë”, kanë shkruar ata.
Kështu që, sipas tyre, presioni i hapur i administratës Trump ndaj udhëheqësve kosovarë gjatë muajve të fundit, dhe qëndrimi i tij më i përshtatshëm për një qeveri autoritare serbe, ka qenë mospërputhje me miqësinë amerikane dhe ka dobësuar institucionet e brishta qeverisëse të Kosovës.
“Masa më e zgjuar e Trump do të ishte bashkimi i forcave me evropianët, kosovarët dhe serbët për të rënë dakord mbi masat që do të rrisin investimet në infrastrukturën e rajonit dhe do të zvogëlojnë pengesat për tregti dhe lëvizshmëri. Ballkani perëndimor duhet të lidhet me Evropën dhe të sigurojë një kornizë ekonomike që do t’u ofrojë banorëve të saj një të ardhme më shpresëdhënëse. Pa vëmendje serioze ndaj kushteve ekonomike të rajonit, e ardhmja do të rrezikohet nga ikja e të rinjve të saj”.
Gjithashtu, sipas Burns dhe Wisner, përcjell Telegrafi, synimet e SHBA-së janë edhe më të rëndësishme tani që Rusia dhe një Kinë e re pohuese po kërkojnë të ndajnë Evropën dhe të acarojnë Evropën dhe Shtetet e Bashkuara në Ballkan.
“Mbështetja jonë për një prani të fortë, aktive të NATO-s në rajon është investimi më i mirë që mund të bëjmë për të siguruar paqen. Kërcënimi i administratës Trump për largimin e forcave amerikane nga misioni i NATO-s në Kosovë gjithashtu do të ishte një gabim serioz”.
Për fund, ata thonë se nuk ka “rregullime të shpejta” në Ballkan.
Andaj këshillojnë ata, Trump duhet të rregullojë kursin e tij, të ulë ambiciet e tij dhe të hedhë bazat për një strategji të kujdesshme, përpara se të bëjë dëmtime shtesë për Ballkanin e brishtë dhe besueshmërinë amerikane tashmë të dobësuar në Evropë.
