Fëmijët me autizëm mendojnë, flasin dhe sillen ndryshe nga bashkëmoshatarët e tyre
Ata shpesh mund të duken të zhytur plotësisht në vetvete dhe mund të duken më të interesuar në lëvizjen e gishtërinjve, sesa të luajnë ose të bashkëveprojnë me njerëzit e tjerë. Kjo për shkak se simptomat klasike të autizmit shënohen nga deficitet në aftësitë e komunikimit verbal.
Diçka e thjeshtë, siç është të zbulosh se çfarë duan për drekë ose të dish nëse janë të lumtur apo të trishtuar, mund të bëhet jashtëzakonisht e vështirë.
Ndonjëherë shenjat që një fëmijë ka këtë çrregullim mund të jenë të dukshme, por herë të tjera duhet t’i kushtohet vëmendje e veçantë detajeve të vogla. Pavarësisht nga vështirësitë, ka këshilla që mund t’ju ndihmojnë të krijoni biseda me fëmijë autikë.
Këto rekomandime do ju ndihmojnë të komunikoni ose të forconi lidhjen me fëmijët tuaj.
1. Para se të mbushin 12 muaj
Simptomat e autizmit mund t’i shihni rreth muajit të 6 apo të 12 të jetës së fëmijës. Zakonisht ndodh kur prindërit, ose ata që bashkëveprojnë me fëmijën, vërejnë që i vogli nuk i arrin arritjet tipike gjatë vitit të pare. Disa nga shenjat janë:
a. Nuk u kushtojnë vëmendje fytyrave të reja.
b. Nuk u përgjigjen zhurmave.
c. Nuk kapin ose mbajnë objekte.
ç. Nuk i përgjigjen buzëqeshjes së një prindi.
d. Nuk po përpiqen të tërheqin vëmendjen përmes veprimeve.
dh. Nuk kanë asnjë interes të marrin pjesë në lojëra interaktive me njerëzit.
2. Duket se nuk janë në gjendje të tregojnë empati
Mund të jetë e vështirë për fëmijët me autizëm të tregojnë empati dhe simpati, ose të kuptojnë perspektivën e një personi tjetër në një mënyrë të zakonshme. Për shkak të kësaj, ata mund të duken indiferentë dhe jo miqësorë. Ata nuk dinë të reagojnë ndaj një situate të vështirë, mund të qeshin kur dikush është i dëmtuar, ose t’i përgjigjen me pak ose aspak emocione dhimbjes ose gëzimit të dikujt tjetër.
3. Nuk tregojnë interes për të dashurit e tyre
Fëmijët me autizëm mund të mos shfaqin asnjë interes për të krijuar lidhje emocionale me prindërit, motrat, vëllezërit ose me fëmijë të tjerë të së njëjtës moshë. Ata kanë tendencë të shmangin kontaktin sy më sy dhe të rrinë vetëm, prandaj janë të shkëputur emocionalisht nga bota. Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë që nuk kanë ndjenja, por përkundrazi, kjo do të thotë se nuk dinë t’i shprehin.
4. E keni të vështirë të identifikoni emocionet e tyre
Për shkak të niveleve të ndryshme të autizmit që ekzistojnë, disa fëmijë me çrregullime, mund t’i tregojnë ndjenjat në mënyrë të ngjashme me fëmijët e moshës së tyre (për shembull, nëse ndjejnë dhimbje, mund të qajnë). Sidoqoftë, zakonisht e kanë të vështirë të shfaqin ndjenjat. Mund të duket gjithashtu se nuk janë përgjegjës emocionalisht, ose se përgjigjet e tyre janë disi të ekzagjeruara. Për shembull, mund të zemërohen shumë shpejt dhe të mërziten për shqetësimet e vogla.
5. Ruajtja e rutinave të përsëritura
Ata zhvillojnë modele të kufizuara dhe të përsëritura sjelljeje, kur bëjnë aktivitete që u interesojnë. Zakonisht, gjërat që i tërheqin kërkojnë vëmendjen e tyre të plotë dhe fëmijët mund të kalojnë periudha të gjata kohe duke u përqendruar ose përsëritur të njëjtën fjalë. U pëlqen të ruajnë një rutinë të përditshme në mënyrë që të dinë se çfarë do të ndodhë çdo ditë. Për shembull, ata gjithmonë duan të shkojnë në të njëjtën mënyrë në shkollë ose të hanë saktësisht të njëjtin ushqim për darkë.
6. Mund të kenë probleme shqisore
Në disa raste, fëmijët me autizëm mund të reagojnë shumë ose të injorojnë stimujt shqisorë. Ndonjëherë mund t’i injorojnë njerëzit që u flasin, madje edhe deri në atë pikë sa të duken të shurdhër. Sidoqoftë, në raste të tjera mund të shqetësohen nga zhurma, madje edhe nga tingujt më të butë. Zhurmat e papritura, si zëri i telefonit, mund të shkaktojnë siklet, të cilit ata do t’i përgjigjen duke mbuluar veshët dhe duke bërë zhurmë të përsëritur për të ‘mbytur’ tingullin. Fëmijët kanë tendencë të jenë shumë të ndjeshëm ndaj prekjes (nuk duan të preken).
7. Mund të reagojnë shumë (jashtë normales)
Mund të kenë vështirësi të rregullojnë emocionet dhe të veprojnë në mënyrë disproporcionale në një situatë që duket normale. Për shembull, ata mund të fillojnë të bërtasin, të qajnë ose të qeshin në mënyrë histerike pa ndonjë arsye. Kur stresohen, ata mund të shfaqin sjellje agresive (thyejnë gjëra, godasin të tjerët ose dëmtojnë veten). Për më tepër, mund të mos e kuptojnë kur janë në një situatë të rrezikshme, por në të njëjtën kohë, kanë frikë nga objektet e padëmshme.
8. Shfaqin vështirësi për të folur dhe kuptuar gjuhën
Fëmijët fillojnë të flasin ose të imitojnë tingujt e njerëzve me të cilët ndërveprojnë kur mbushin një vjeç e gjysmë. Në rastin e fëmijëve me autizëm, aftësi gjuhësore i zhvillojnë shumë më vonë. Mund të flasin me një ton zëri jonormal, me një ritëm të çuditshëm, ose të përsërisin fjalët dhe frazat pa pushim, pa synuar të thonë diçka specifike. E kanë shumë të vështirë fillimin ose mbajtjen e një bisede. Nuk i kuptojnë disa fjali ose pyetje të thjeshta. Nuk kanë aftësinë për të kuptuar humorin, ironinë dhe sarkazmin.
9. Sjellja përsëritëse
Fëmijët me autizëm shpesh janë të ngurtë dhe madje edhe obsesivë në sjelljet, aktivitetet dhe interesat e tyre. Mund të kryejnë lëvizje të përsëritura të trupit, të tilla si lëvizje e vazhdueshme e duarve, lëkundje përpara dhe mbrapa. Bëhen të fiksuar me objekte si çelësat dhe i përdorin si lodra. Kanë një tendencë për t’u interesuar shumë për lëndë të veçanta që zakonisht përfshijnë numra ose simbole (harta ose statistika sportive). Duhet të mbajnë gjithçka në një rend të veçantë, për shembull, ata i rregullojnë lodrat në një mënyrë të veçantë dhe nuk tolerojnë askënd që ua ndryshon atë. Mund të lëvizin në mënyrë të çuditshme.
10. Preferojnë komunikimin joverbal
Për shkak se fëmijët me autizëm janë të ngadaltë në zhvillimin e gjuhës dhe, edhe pasi e arrijnë këtë, kanë probleme të shprehen, ata preferojnë të përdorin komunikim jo verbal. Mund të përdorin mjete fizike ashtu edhe vizuale, si vizatime ose gjeste, për të treguar diçka, këshillon Class.
Kanë vështirësi të njohin shprehjet e fytyrës
Mund të kenë vështirësi të njohin shprehjet e fytyrës (për shembull, nuk e kuptojnë që nëna e tyre është e mërzitur me ta). Nuk dinë të dallojnë nëse personi që flet po e bën këtë me një ton të lumtur, të trishtuar ose të mërzitur. E kanë të vështirë të bëjnë dallimin midis reales dhe imagjinares, pasi janë shumë imagjinarë dhe shpesh jetojnë në botën e tyre të vogël.
