Dhoma e Kongresit votoi të enjten për të kufizuar aftësinë e Presidentit Donald Trump për të urdhëruar në mënyrë të njëanshme operacionet ushtarake kundër Iranit pa autorizim të mëtejshëm nga Kongresi dhe tha që SHBA-të duhet të ndërpresin veprimet ushtarake brenda 30 ditësh.
Rezoluta përcaktonte kufijtë kushtetues që kufizojnë aftësinë e presidentit për të vendosur forcat ushtarake amerikane jashtë vendit. Sidoqoftë, nuk merret me forcat paramilitare – si ato të Agjencisë Qendrore të Inteligjencës, transmeton Telegrafi. Në vazhdën e vrasjes së komandantit iranian të Quds Force, Gjeneral Major Qassem Soleimani javën e kaluar, është një pyetje thelbësore: Çfarë lejohet të bëjë presidenti pas kësaj?
Kur lajmet u përhapën për sulmin me dron kundër Soleimani, ligjvënësit si senatori i Nju Jorkut Chuck Schumer dhe senatori nga Virxhinia, Mark Warner u ankuan për mos njoftimi, madje edhe Kryetarja e Dhomës Nancy Pelosi kritikoi presidentin që nuk erdhi më parë në Kongres dhe pati një konfuzion të përgjithshëm për sulmin me dron.
Mekanizmi kryesor që jep autoritetin për të kryer operacione nga ushtria amerikane në Irak është Autorizimi për Përdorimin e Forcës Ushtarake (AUMF) i cili i jep presidentit fuqinë “për të ndërmarrë veprime për të parandaluar veprimet e terrorizmit ndërkombëtar kundër Shteteve të Bashkuara”.
Pas sulmeve të 11 shtatorit, AUMF ishte e lidhur me talebanët dhe al-Kaedën dhe forcat tjera; ajo nuk autorizoi një “luftë kundër terrorit” të gjerë dhe të pakufizuar. Në 2002 u miratua një AUMF shtesë që autorizoi presidentin “të mbrojë sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara kundër kërcënimit të vazhdueshëm të paraqitur nga Iraku”. Ky AUMF ishte baza për operacionet kundër ISIS në Siri dhe Irak. Por pavarësisht kësaj presidenti kërkohet të njoftojë Kongresin për vendosjen ushtarake brenda 48 orëve.
Por ushtria amerikane nuk është e vetme në aftësinë e saj për të kryer sulme të llojit që vrau Soleimani. CIA është gjithashtu e aftë për operacione komplekse të forcave të armatosura dhe vdekjeprurëse, dhe në fakt ka një prani në rajon të CIA-s.
Ndërsa ushtria dhe CIA ndajnë aftësi të ngjashme, një operacion i CIA-s është në hetimin e vetëm të presidentit dhe kërkon vetëm që komandanti i përgjithshëm, pra presidenti t’ju kërkojë atyre të kryejnë një mision të caktuar, dhe vetëm presidentit i japin llogari.
Le të marrim një rast hipotetik. Po sikur droni MQ-9 Reaper që vrau Soleimani të mos ishte një dronë ushtarak, por pjesë e CIA-s? Operacioni nuk do të mbulohej nga AUMF, thotë eksperti i sigurisë kombëtare Brad Moss. Pra mënyra se si vepron CIA ka të bëjë me “Veprimin e Fshehtë” për të kryer operacione jashtë vendit dhe të duket se Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk janë duke bërë asgjë në atë vend, pra veprimi të mos jetë i dukshëm ose të pranohet publikisht.
Së pari, është përgjegjësi e Këshillit të Sigurisë Kombëtare (NSC) që “të marrë në konsideratë dhe t’i paraqesë presidentit një rekomandim politikash, duke përfshirë të gjithë disidentët, për çdo veprim të fshehtë të propozuar”, si dhe të rishikojë veprimin pasi të jetë nisur. Ndërsa NSC përgatit politikën dhe rishikon veprimin, është Drejtori i Inteligjencës Kombëtare (DNI) ai që këshillon presidentin në lidhje me të gjitha programet e veprimit të fshehtë në vazhdim.
A mund të përdoret “Veprimi i Fshehtë” për atentat? Presidentët Gerald Ford në 1976, Jimmy Carter në 1978 dhe Ronald Reagan në 1981 nënshkruan Urdhrat Ekzekutivë që ndalojnë sulmet e tilla. Por në realitet, CIA ka përdorur drone për të vrarë luftëtarët e armikut në fushën e betejës, duke përfshirë amerikanë si Anwar al-Awlaki, të vrarë në Jemen me urdhër të Presidentit Barack Obama.
Urdhrat ekzekutivë të presidentëve të mëparshëm janë akoma në fuqi, thekson Moss.
Nga pushtimi i Gjirit të Derrave në 1961 deri në inteligjencën që shënjestroi udhëheqësin e ISIS-it Bakr al-Baghdadi tetorin e kaluar, CIA është përfshirë në veprime të fshehta me ndikim të rëndësishëm ndërkombëtar.
Dhe nëse Presidenti Trump dëshiron të përshkallëzojë armiqësitë me Iranin ndërsa shmang mbikëqyrjen e kongresit, CIA i siguron atij një metodë për ta bërë këtë.
